ضوابط کارگاه های تولیدی مشمول شناسه آرایشی و بهداشتی ( صادر شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی-معاونت غذا و دارو-اداره کل نظارت بر مواد غذایی،آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی جمهوری اسلامی ایران ) : 

 اين ضوابط توسط اداره كل نظارت بر مواد غذايي ، آشاميدني ، آرايشي و بهداشتی تدوين و تصويب شده است و هرگونه دخل و تصرف و سوء استفاده توسط فرد درون و برون سازماني و استفاده از متن ضوابط بدون ذكر ماخذ ، مجاز نمي باشد. 
 
1) مقدمه: 

مجمـوعه ای کـه تحـت عـنوان ضـوابط تأسـیس و بهره برداری کارخانه های صنایع آرایشی و بهداشتی و سـلولزی تهـیه گـردیده نتـیجه تلاشـی است که از سال 1379 در پی احساس ضرورت و تغییر و به روز رسـاندن ایـن ضوابط در جهت بالا بردن سطح اطلاعات علمی کارشناسان و صاحبان صنایع وتسریع درانجـام امـور و جلوگیـری از اتـلاف وقـت و سـرمایه ملی کشور از سوی اداره کل نظارت بر موادغذایی، آشـامیدنی، آرایشـی و بهداشـتی آغـاز شـده اسـت و ضـوابط فـوق بـا استفاه از نظریات کارشناسان و صـاحبنظران متخصـص صـنایع مزبور و همچنین با استفاده از مقررات و ضوابط سایر کشورها تهیه و تـدوین و در ایـن راسـتا ابتدا آئین نامه اجرائی آن با هدف تشکیل و ساماندهی و تعین خط مشی و نحوه عملکـرد در قالـب کمیـته تـدوین پـیش نـویس و کمیـته علمی و در کمیته اجرایی به تأیید و تصویب نهایی رسیده است. ایـن ضـابطه به مدت 5 سال معتبر بوده و در صورت نیاز به بازنگری و  موارد بازنگری شده به صورت پیوست اعلام خواهد شد. 
 بالا بودن سطح بهداشت در یک کشور در واقع یکی از شاخصهای توسعه آن کشور به شمار می رود که در جهت نیل به این هدف در جامعه استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی وسلولزی هم بیشتر می شود و به منظور بالا بردن سطح کیفی و سلامت محصولات تولیدی کارخانه های صنای ع یاد شده ضرورت استفاده از فن آوری مدرن و استفاده از امکانات و تجهیزات تولید و بسته بندی و کنترل های آزمایشگاهی در کشور امری حتمی بوده و پویایی صنعت آرایشی و بهداشتی منحصراً رعایت اجرای درست مقررات ضوابط فنی وبهداشتی در تولید و همچنین پژوهش و تحقیق در کنار آن بوده و می باشد. 

2) یادآوری : 
 
الف) واحدهای مربوطه باید قبلاً مورد شناسایی وزارت صنایع و معادن و در مواردی جهاد کشاورزی قرار گرفته و پروانه لازم را اخذ نموده باشند. 
ب) لازم است  ادارات نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشگاههای علوم پزشکی استانها با ادارات کل صنایع و معادن و جهاد کشاورزی همکاری و هماهنگی لازم را بعمل آورده به نحویکه مؤسسا ت پس از اخذ موافقتهای اولیه از اد ارات کل مزبور جهت احداث واحد ، با مراجعه به ادارات نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی از ضوابط مربوطه مطلع شوند. 
 
3) هدف : 

هدف از تدوین این ضوابط تعیین حداقل موارد فنی و بهداشتی ساختمان و محیط کارخانه های تولید کننده فراورده های آرایشی ، بهداشتی و تعیین تجهیزات لازم خطوط تولید و آزمایشگاه است. 
 
4) دامنۀ کاربرد: 

این ضوابط در خصوص کلیه واحدهای تولیدی صنایع آرایشی و بهداشتی و حشره کش های خانگی که کاربرد دارد. 
 
5) تعاریف: 

فرآورده های آرایشی و بهداشتی شامل هر ماده یا ترکیبی است که به منظور تماس با قسمت خارجی 
بدن شامل پوست، مو، لب، ناخن و اندامهای جنسی، دندان و یا غشاء مخاطی حفره  دهانی، با هدف تمیز 
کردن و خوشبوکنندگی، تغییر ظاهر، محافظت، نگهداری در شرایط  مطلوب و کاهش یا حذف بوی نامطلوب بدن به منظور پیشگیری بیماری به کار می رود. 
 
6) حداقل ضوابط تاسیس و بهره برداری واحدهای تولیدی: 

6-1) ویژگیهای محل اجرای طرح: مسائل زیست محیطی: فواصلی که برای  مراکز آلوده کننده تا کارخانجات مواد غذایی و بهداشتی تعیین گردید ه به شرح ذیل می باشد: 
1)فاصله تا کارخانجات سیمان               3000 متر 
2)فاصله تا آلوده کننده های درجه یک (مرغداری، گاوداری، کشتارگاه سنتی، کارخانجات گچ و آهک، مرکز تجمع زباله و یا کود، دباغی، چرمسازی، سالامبور وتصفیه فاضلاب)            1000 متر  
3)فاصله تا      آلوده کننده های درجه دو (شامل ریخته گری، موزائیک و سرامیک، گورستان، کشتارگاه صنعتی                             350 متر 
4)فاصله تا  روستاهایی که در بافت آن به نحوی دامداری، مرغداری سنتی در ساختمانهای مسکونی وجود داشته باشد         500 متر  
تبصره: قوانین محیط زیست نیز باید رعایت  گردد . (به عنوان مثال براساس مواد 10 و 11 قانون به سازی محیط زیست، کارخانه باید از آلوده نمودن آب و هوا و فاضلاب جلوگیری نماید . ایجاد سر و صدا بیش از مقادیر مجاز نیز جزء آلودگیهای صوتی محسوب می شود.) 
تبصره دو : موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معنای توصیه می باشد و اجرای آن در پیشرفت و بهبود مستمر کارخانه تاثیر بسزایی خواهد داشت . 
6-2- محوطه کارخانه :  
باید دارای دیوارکشی با ارتفاع منا سب باشد، به گونه ای که مانع از ورود حیوانات موذی به محوطه کارخانه شده و حتی المقدور مانع از اثرات سوء شرایط جوی نامساعد گردد. 
کلیه خیابانها و پیاده روها و محلهای عبور و مرور داخل محوطه کارخانه باید با آسفالت یا پوشش مناسب دیگری پوشیده شده و شیب کلیه قسمت ها بنحوی باشد که هیچگونه تجمع آبی ایجادنگردد.  
جاده منتهی به کارخانه باید به گونه ای با آسفالت یا پوشش مناسب مفروش گردد تا از ورود گل و خاک و آلودگی به داخل کارخانه جلوگیری نماید . 
محوطه اطراف کارخانه باید عاری از مواد زائد ، زباله، علفهای هرز و مواد غ یر مفید دیگر باشد که مانع از انباشتگی حشرات و سایر حیوانات شود. 
محل پارک اتومبیل ها باید ترجیحا در خارج از کارخانه بوده و در صورت وجود پارکینگ در محوطه کارخانه باید در محل مناسبی باشد. 
فضای سبز در مجاورت سالن تولید نبوده و نزدیک بخشهای رفاهی (  رستوران ، کتابخانه و نمازخانه ) و اداری باشد. 
در تعیین محل تاسیسات فاضلاب ، شیب طبیعی زمین در نظر گرفته شده باشد. 
 6-3) شرایط فنی و بهداشتی سالن تولید و بسته بندی : 
6-4) ورودی به سالن تولید : ورودی به سالن تولید باید دو مرحله ای بوده ودارای امکاناتی مثل حوضچه ضدع فونی، پرده عمودی هوا، دستشویی با تمام امکانات باشد. 
در های ورودی به سالن تولید باید صاف و یکنواخت بوده که تمیز کردن آن به سادگی انجام گیرد و دارای فنر ارتجاعی یا خودکار  باشد و یا با آرنج به طرف داخل باز شوند. 
6-5) فضاهای مورد نیاز در سالن تولید و بسته بندی: زیربنای سطح اشغال شده توسط ماشین آلات می بایست  برحسب نوع ماشین آلات و ابعاد آن  حداکثر 50-40 درصد (مطابق با نوع  محصول)  فضای اصلی سالن تولید ، با احتساب حداقل 1 متر فضای خالی از حداقل دو طرفِ دستگاه باشد.  
6-6) فضا جهت ماشین آلات: علاوه بر ابعاد دستگاه باید فضا جهت موارد زیر در نظر گرفته شود: 
پلکان و سکو مناسب جهت دستگاههایی که دارای ارتفاع زیادی می باشند . 
فضای مورد نیاز جهت تعمیر دستگاه خصوصا “  وقتی وسایل حجیم جهت جابجایی مورد استفاده باشند. عموما“ حداقل فاصله تجهیزات از دیوار باید یک متر باشد. 
حریم دستگاه جهت رفت و آمد اپراتور ، این فاصله نیز یک متر و در طرف ضلع یا اضلاعی از دستگاه که نیاز به سرکشی دارد. 
راههای فرار به هنگام خطر  
6-7) فضا جهت مواد حد واسط و بسته بندی: در فرآیندهایی که پیوسته نبوده و به صورت بچ میباشد باید این فضا لحاظ شود. 
6-8) فضا جهت تانکها و مخازن  ذخیره: تانکها چون نیاز به تعمیر چندانی ندارند می توانند  در کنار دیوارهای سالن تولید با فاصله یک متر قرار گیرند ولی سایر تجهیزات به علت نیاز به تعمیرات در وسط گذاشته می شوند.  
6-9) فضا جهت تجهیزات ثابت حمل ونقل: تجهیزاتی نظی ر بالابرها ، نقاله ها  است .  درانتخاب این گونه وسایل سعی بر این است که از تجهیزات سبک و قابل جابجایی استفاده شود.  
6-10) فضا جهت تردد وسایل حمل و نقل: موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معنای توصیه می باشد و اجرای آن در پیشرفت و بهبود مستمر کارخانه تاثیر بسزایی خواهد داشت .  مسیر حرکت  وسایل نقلیه دستی یا  برقی (لیفتراک، ریچ تراک و ... ) باید به گونه ای باشد که تردد این وسایل به راحتی انجام گیرد و در صورت نیاز به دور زدن  فضا کافی باشد. 
6-11) فضا جهت تردد کارکنان:  چنانچه ترافیک سالن کم باشد می توان از راهرو وسایل حمل ونقل جهت کارکنان نیز استفاده نمود. در غیر این صورت باید راهرو جداگانه ای با عرض مناسب استفاده شود.  

7) ویژگیهای سالن تولید: 

7-1) دیوار: 
 سطوح دیوار در سالن تولید و بسته بندی، به منظور سهولت تمیز کردن باید حداقل تا ارتفاع 4 متر قابل 
شستشو و مقاوم،  بدون منفذ، ترک، درز و شکاف، صاف و صیقل باشند. 
زاویه بین کف و دیوار باید ماهیچه ای با زاویه مناسب در نظر گرفته شود. 
7-2) درها : 
درهای سالن های تولید و بسته بندی و انبار ها باید قابل شستشو و ضدعفونی بوده و جنس آنها از مواد زنگ نزن و نفوذ ناپذیر به آب باشند.  
در سالنها و انبارها باید دارای سطوح صاف و رنگ روشن باشد. 
به طور خودکار بسته شده و کاملا “  چفت شده (  Sealed  )  باشند و برای جلوگیری از ورود حشرات و جوندگان به خوبی بسته شوند ( ناحیه زیرین دربها هم سطح با کف باشد ) و در صورت شیشه ای بودن هیچ گونه شکستگی و ترک خوردگی نداشته باشند. 
از استفاده درهای چوبی در محوطه تولید بایستی اجتناب گردد. 
توضیحات : به طور کلی انواع تجهیرات و وسایل چوبی (درب و پالت و …) در سالن تولید وبسته بندی نمی بایست استفاده گردد. 
 7-3) پنجره ها : 
پنجره هایی  که به منظور کمک به روشنایی احداث می شوند بایستی همیشه بسته بوده واز ورود هوای آلوده بیرون به محوطه های تو لید و بسته بندی جلوگیری بعمل آید. 
پنجره ها بایستی کاملاً با دیوار هم سطح و فاقد زوائد کناری باشد و ترجیحاً بایستی دوجداره باشد. 
7-4) کف: 
کف باید  کاملاً مقاوم و نفوذ ناپذیر، ضد اسید  (در صورت  لزوم)، صاف و بدون خلل و فرج ، ترک و شیار باشد. 
قابل شستشو دارای شیب کافی به سمت مسیر فاضلاب باشد تا از تجمع آب در سطح کف سالن تولید جلوکیری شود. 
 7-5) سقفها :  
باید دارای ظاهری مناسب و ارتفاع کافی و قابل تمیز کردن باشد. 
در برابر نفوذ یا لانه گزینی حشرات مقاوم بوده و مانع تجمع گرد و خاک و بخارات آب شده و امکان رشد قارچها در سطوح آن به حداقل برسد. 
بالای خطوط تولید دارای پوشش مناسب ، قابل شستشو و تمیز کردن باشد تا هیچگونه آلودگی یا اجزاء خارجی به محصول وارد نگردد.  
پوشش سقف باید به نحوی در نظر گرفته شود که در مقابل عوامل جوی پایدار بوده و تاثیری در محیط داخل نداشته باشد. 
عایق بندی سقف سالنها وانبارها باید طوری باشد که از نفوذ رطوبت و حرارت به داخل جلوگیری نماید. 

8) پله ها:  

سطوح شیبدار ، پله ها، سکوها، نردبانها و شیبهای  تند بایستی به گونه ای نصب شده باشند که 
موجب تجمع و انتقال آلودگی به سالن تولیدی نشده ، و به راحتی قابل شستشو و تمیز کردن باشد. 
توضیحات: محصولاتی که باعث خوردگی کف می شوند شامل گاز پاک کن، سفیدکننده، محلول پاک کننده اسیدی و …می باشند. 

9) زهکشی کف و کانالهای فاضلاب : 

از راه آبهای روباز تا آنجا که امکان دارد باید اجتناب شود .  اما اگر در واحدی به ناچار از آنها  استفاده شد بایستی سهولت تمیز کردن و ضدعفونی کردن آنها تأمین شود . و دارای پوشش مناسب قابل جابجا شدن از جنس مقاوم باشد. 
باید متناسب با میزان پساب کارخانه طراحی شده و در برابر جوندگان به خوبی محافظت شود . 
دارای شیب مناسبی در حد (5-10 درجه ) بر خلاف جریان      کار (از محل تمیز به محل آلوده ) باشد. 
همچنین حتی المقدور از ساختن آبروهای عمیق باید اجتناب کرد زیرا تمیز کردن آنها مشکل می باشد ـ آب روها باید دارای دیواره های کناری صاف و عمودی بوده و محل اتصال دیواره به کف مدور و نیم دایره باشد تا مقادیر کم آب نیز به راحتی جریان یافته و تمیز کردن آن نیز آسان تر باشد.  
قسمتهای سرپوشیده آب روها باید دارای عمقی حدود Cm 20-15 و عرض 30-15 سانتی متر  باشند تا آب و مواد زائد به راحتی عبور کرده و تمیز کردن آن نیز آسان باشد.  
پوشش ومحافظ فلزی روی آب روها باید کمتر از یک متر طول داشته باشند تا برداشتن و حمل و نقل آن آسان باشد. 
ـ همچنین پوشش کانال باید مشبک و از نوع ضد زنگ بوده و در محلهایی که امکان جمع شدن پس آب و ضایعات وجود دارد از کف شوی مناسب ( شتر گلودار ) استفاده شود. 
 
10) بخشهای سرویس دهنده و تاسیسات کارخانه : 

10-1) آب :  
انواع آب مورد استفاده در کارخانجات به شرح ذیل می باشد: 
الف) آب مصرفی عمومی کارخانه و تاسیسات : باید از نظر سختی مورد تایید بوده و با توجه به نوع کاربرد ویژگی خاص آن را داشته باشد 
ب) آب مصرفی قابل استفاده در سیستم  تولید ، شستشو و شرب : این نوع از آب مصرفی بای د کاملا جدا از سایر آبهای مصرفی در کارخانه بوده و سیستمهای لوله کشی آن با رنگ متفاوت ، جدا و مشخص شده باشد و آب توسط کارخانه به طور مستمر مورد آزمایش قرار گیرد و حداقل 2 بار نیز توسط آزمایشگاه  مرجع یا مورد  تایید استان مربوطه از نظر میکروبی و شیمیایی آزمایش شده و به تایید رسیده باشد و تمامی مستندات آن نگهداری شود . ویژگیهای آن باید مطابق با استاندارد 1053 و ویژگیهای میکروبی آن مطلبق با استاندارد 1011 باشد. 
 10-2) سیستم روشنایی و لامپها  : 
لامپها باید به طور مناسبی در برابر شکستگی حفاظت شده باشند و دارای حفاظ و  قاب مناسب باشد.همچنین پوشش لامپها باید قابل شستشو و تمیز کردن باشد. 
ـ روشنایی در یک کارخانه آرایشی و بهداشتی باید در حد کافی در کلیه فضاها تأمین شود. 
ـ استانداردهای عمومی برای بعضی از انواع کارها موجود است که معمولاً بین 30 الی 50 فوت کاندلا راحتی و کارائی کارکنان را در انجام سریع و مؤثر کار تضمین می نماید. 
ـ حداکثر میزان روشنایی می تواند بسته  به نوع تولید تا  100 فوت شمع تغییر یابد.  
 10-3) سیستم نصب لوله ها و کابلها: 
ـ باید به طریقی باشد که حتی الامکان مسیرهای افقی کمتر بوده تا آب در لوله های راکد نماند. 
ـ لوله کشیها بایستی از یک کانال مشخص عبور نمایند تا موقع تعمیرات مجدداً به کندن و … نیاز نباشد. 
ـ جنس لوله های متناسب با نوع مایعات در تماس با آنها باشد. 
ـ کلیه زانوها، پیچ  و مهره ها و رابط بین لوله ها از جنس و همرنگ لوله های مصرفی باشد. 
ـ لوله های آب گرم و سرد و بخار بایستی دارای رنگ های متمایز باشند تا هنگام مصرف اشتباه رخ ندهد. 
 ∗موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معنای توصیه می باشد و اجرای آن در پیشرفت و بهبود مستمر کارخانه تاثیر بسزایی خواهد داشت .  
 10-4) سیستم تهویه ساختمان  : 
کلیه سالنها ، انبارها و سرویسهای بهداشتی و کارگری باید دارای سیستم تهویه مناسب و وسایل گرم و سرد کننده متناسب با حجم مکانهای مذکور و تغییرات در جه حرارت با توجه به فصول سال باشد. 
10-5) تأسیسات بخار و هوای فشرده: 
محل استقرار دیگ بخار و تاسیسات مربوطه می بایست با فاصله مناسب از سالنهای تولید و بسته بندی،  انبارها و امکانات کارگری و اداری بوده و برابر مقررات سازمانهای ذیربط ، مسائل ایمنی آن رعایت و تاییدیه های لازم اخذ گردیده باشد 
10-6) تعمیرگاه  : 
هر کارخانه جهت تعمیر دستگاهها و وسائط نقلیه احتیاج به تعمیرگاه دارد . در طراحی تعمیرگاه موارد زیر باید در نظر گرفته شود:  
1)    محل تعمیرگاه در عین حال که نزدیک ماشین آلات تولید است به خیابان کارخانه راه داشته باشد. 
2)    تعمیرات سالهای اول بسیار کم است و نیاز به فضای وسیعی ندارد لذا در طراحی تعمیرگاه نباید ملاک را تعمیرات سالهای اول قرار داد. 
3)    کارخانجات بزرگ بخشهای جداگانه ای جهت تعمیرگاه برق والکترونیک ، تعمیرگاه وسایل نقلیه ، تعمیرگاه وسایل مکانیکی و غیره دارند حتی ممکن  است تعمیرگاه دارای دستگاه تراش، دریل و سایر ماشین ابزار نیز باشد ولی کارخانجات کوچک این امکانات را دارا نیستند واز خدمات کارگاههای بیرون استفاده می کنند.  
 10-7) سیستم لوازم ایمنی و کمکهای اولیه: 
باید در کلیه قسمتها و در فواصل مناسب کپسول آتش نشانی و شلن گ آب و غیره نصب و وسایلمورد نیاز برای کمکهای اولیه پزشکی در موسسه در محل مناسب و در دسترس قرار گیرد.  
10-8) انبارها و بخشهای وابسته و سطح زیر بنای انبارها : 
سطح انبار بستگی به حجم تولید ، حداکثر زمان نگهداری کالا در انباردارد که آن نیز بستگی به اختلاف زمان تولید و فروش و نیز تنوع محصولات و میزان ورود کالا در روز دارد. 
10-9) انبارش:   
در انبار باید امکانات کنترل وسنجش دما و رطوبت و دیگر عوامل لازم وجود داشته باشد و قسمتهای مختلف انبار مثل محصول نهایی ، قرنطینه و محصولات مرجوعی  ، مواد  اولیه و … به طور فیزیکی از هم جدا باشند. 
چیدمان کالاهای انبار شده باید به نحوی باشد که اجازه نمونه برداری از کلیه مواد انبار شده فراهم باشد. 
محوطه های انبار باید فضا کافی که اجازه جداسازی مؤثر و مناسب مواد مختلف و محصولات انبار شده را بدهد تأمین کند. 
به آ ن قسمت انبار که برچسبها و ظروف بسته بندی بدون برچسب قرار دارند فقط بایستی افراد مجاز دسترسی داشته باشند. 
نظم و ترتیب در انبارش محموله و محصولات باید اجازه جداسازی واضح عناوین مختلف هر ماده اولیه را برای کاهش خطر اشتباه شدن بدهد. 
کالاهای انبار شده باید تمیز، مرتب و خشک نگهداری شود. 
محصولات تولیدی باید بالاتر از کف و با فاصله ای مناسب نسبت به دیوارها قرار گیرند به نحوی که اجازه تمیز کردن آسان کف و دیوارها و استفاده از عوامل ضدعفونی کننده بدون خطر آلودگی را بدهد. 
مواد اولیه و حد واسط و محصول نهایی باید  در محیطی سازگار با شرایط ذکر شده بر روی برچسب محصول انبار شوند. 
چرخش مواد در انبارها باید به نحوی باشد که اولین ورودی  که زودتر تأیید شده است زودتر نیز از انبار خارج شود ( سیستم FIFO  ) . 
دیوارها و سقف و کف باید طوری طراحی شده باشند که مقاوم بوده  و دا رای شرایط مناسب برای نگهداری و قابل تمیز کردن باشند. 
فضاهای انبار باید آنقدر ظرفیت داشته باشند که اجازه نگهداری مرتب و منظم انواع گوناگون مواد ومحصولات را بدهد. 
مواد خطرناک باید در شرایط ایمن و با اطمینان کافی انبار شوند. 

11) سیستمی باید برای تأمین این موارد برقرار شده باشد: 

1.    راههای ورود و خروج باید کاملاً واضح و مشخص باشند. 
2.    انبار باید وضعیتی داشته باشد که اجازه جداسازی مؤثر و چرخش مواد را بدهد. 
3.    باید استفاده از مواد تایید نشده یا موادی که برای مصرف ترخیص نشده اند، اجتناب گردد. 
4.    محصول تولیدی که در ظروف  مناسب و مورد تایید به صورت فله نگهداری می شود ، قبل از بسته بندی باید مورد آزمایش و پس از تأیید بسته بندی گردد. 
 
12) انبارش و ترخیص و توزیع کالا : 

روش های مکتوب باید برای انبارش محصول نهایی موجود باشد به گونه ای که کیفیت محصول حفظ شود. فقط افراد مسئول  اجازه ورود به انبارمحصول نهایی  را دارند . قبل از فرستادن جنس به  بازارباید منطبق بودن تمام ویژگیهای محصول نهایی مطابق روش های مقرر کنترل شود. 
ترخیص کالا  باید فقط پس از تأیید مسئول فنی انجام شود. 
توضیحات : باید  SOP لازم جهت بارگیری و حمل و نقل وجود داشته باشد تا از وجو د شرایط لازم برای حفظ کیفیت محصول و بسته بندی آن اطمینان حاصل شود.  
                                                            
 13) تعریف دستورالعمل اجرایی بهداشتی استاندارد  Sanitary Standard Opration Procedure :sSOP  
 کنترل آلودگی: 

خطر انواع آلودگی  وآلودگی ثانویه می تواند از طریق مواد اولیه، محیط، مواد یا محصولات در حین فرایند ، از بقایای مواد در تجهیزات ، اپراتورها و لباس آنها ایجاد شود که  برای به حداقل  رساندن آنها تدابیر لازم می بایست صورت گیرد. لذا به طور کلی امکانات ، تجهیزات ،  روش ها و  جریان هوا و جهت آن باید طوری باشد که احتمال آلودگی ثانویه را به حداقل ممکن برساند. 
قبل از شروع تولید بایستی از تمیز بودن سالن تولید  و تجهیزات و عدم وجود باقی مانده  مواد اولیه ، بسته بندی و محصولات در سالن تولید اطمینان حاصل گردد. 
فرآیند هایی که (با توجه به فرمولاسیون و روش تولید ) اثر سوء روی یکدیگر داشته  باشند نمی توانند همزمان در یک سالن تولید صورت گیرند. 
برابر ضوابط موجود تولید فرآورده  های آرایشی وبهداشتی در کارخانجات دارویی می بایست دارای امکانات اختصاصی باشد به جزء مواردی که اثر سوء روی یکدیگر نداشته باشد. 
هنگام کار با مواد و  محصولات خشک باید احتیاط های ویژه ای برای جلوگیری از انتشار ذرات معلق صورت گیرد. 
در هر مرحله از فرآوری، باید مواد اولیه و محصول و ظروف بسته بندی را از آلودگی میکروبی و دیگر آلودگیها محافظت کرد. 
بسته بندی ثانویه ظروف و مواد بسته بندی باید خارج از سالن بسته بندی باز شده و سپس به سالن مزبور انتقال یابند. 
مواد ضروری مثل روغن و چسب و جوهر و مواد تمیز کننده و مواد  ضدعفونی کننده باید در ظروفی که کاملاً با ظروف مورد استفاده در بسته بندی محصول ومواداولیه متفاوت است نگهداری شوند . و برچسبی واضح که نشان دهنده محتویات آن باشد ، داشته باشند.  
توضیحات: باید دستور العمل تمیز کردن خاصی جهت تجهیزات و فضاهای بسته بندی موجود و در دستر سباشد.(SOP) 

14)کنترل:  آلودگی میکروبی  

راههای به حداقل رساندن آلودگیهای میکروبی به شرح زیر می باشد: 
آموزش بهداشت فردی به کارکنان مربوطه  
روش های ضد عفونی و تمیز کردن موثر  
تست کردن و نمونه برداری میکروبی برای مواد  اولیه با منبع طبیعی  
پایش منظم آب مورد استفاده  
پایش میکروبی به طور متناوب از سطوح درتماس با محصول  
 
15) کنترل: آب: 
 
لوله کشی باید طوری انجام شده باشد که اجازه راکد شدن آب و خطر آلودگی آنرا ندهد . لوله ها و اتصالات در سیستم لوله کشی نباید روی کیفیت آب اثر  سوء  داشته  باشند. آب مصرفی قبل از استفاده  می بایست تصفیه گردد و کیفیت شیمیایی و میکروبی آب باید مرتباً مطابق با دستورالعمل ها چک گردد بایستی دستورالعملهای کنترل کیفیت آب شامل موارد ذیل موجود باشد: 
-    دستورالعمل تصفیه و انبارش آب شامل (قطع و وصل کردن، شستشو و ضدعفونی کردن، نگهداری فیلتر ها و تست کردن) 
-    لیست تجهیزات مورد نیاز در دستورالعمل 
-    ویژگیهای شیمیایی و میکروبی آب  
-    روش نمونه برداری  
-    تجهیزات آزمایشگاهی جهت کنترل آب مصرفی. 
-    مقام مسئول و جایگزین او برای انجام کارها ونظارت بر سیستم  
-    نتایج آزمونهای صورت گرفته توسط آزمایشگاه واحد بر روی آب مصرفی  در دفاتر آزمایشگاهی ثبت و توسط مسئول فنی تأیید گردد. 
فیلتر های استفاده شده در سیستم آب اگر بصورت مرتب تمیز نشوند می توانند منبع آلودگی باشند . 
فیلترها باید طوری طراحی شوند که تمیز و بررسی کردن آنها راحت باشد 
 
16) کنترل: مواد اولیه : 

-   مواد اولیه باید از  تولید کننده های مورد تایید (داخلی دارای پروانه ساخت ـ خارجی دارای مجوز ورود) خریداری شود .  
-    ویژگیهای مواد اولیه باید با ویژگیهای استانداردهای مورد قبول منطبق باشد.  
-    در زمان تحویل هر محموله ماده اولیه  ، باید از نظر سالم بودن ظروف و آلودگی های ظاهری کنترل  
شوند. بایستی به مواد اولیه بسته بندی شده در کیسه های کاغذی یا پلاستیکی از نظر پاره نبودن کیسه ها و یا آغشته نبودن آنها با مایعات توجه ویژه ای بشود . هر عیب یا آلودگی که باعث لطمه به محتویات کیسه ها شود باید تشخیص داده شده و ثبت شود سپس کیسه های معیوب به ظر وف مناسبی منتقل شود. ظرف جدید باید برچسب مشخصات داشته و این  انتقال به ظرف جدید باید در مدارک انبارثبت گردد.  
-    ظروف حاوی مواد اولیه تا زمانیکه تکلیف آنها مشخص نشده باشد (دارای برچسب تایید شده یا رد شده) از محوطه قرنطینه نباید حرکت داده شوند. 
-    مواد اولیه  که تاریخ انقضاء آنها سپری شده است و یا پس از آزمایش توسط مسئول فنی رد شده اند قابل استفاده در تولید نبوده و باید فوراً به محل خاصی که جهت آن در واحد تولیدی پیش بینی شده انتقال و در اسرع وقت تعیین تکلیف گردد. 
-    ظروفی که قسمتی از محتویات آنها مصرف شده است ب اید بصورت دوره ای بررسی شوند که آیا هنوز باقی مانده محتویات ، سالم می باشد یا خیر؟ 
16-1)  کنترل: بسته بندی  
-    هنگام شروع فرآیند بسته بندی توجه ویژه ای باید برای به حداقل رساندن آلودگی ثانویه بشود. 
-    در مکانهایی که احتمال آلودگی      متقاطع ، ازطریق ایجاد  ذرات معلق  (مثلاً از پودرها به      کرم ها) وجود دارد ، این خطوط و نواحی باید به صورت فیزیکی ، کاملاً از هم جدا شده باشند . 
-    دستورالعمل های مربوط به کلیه مراحل  بسته بندی باید هم قبل و هم در طول بسته بندی در دسترس کارکنان باشد.  
-    محصولات بسته بندی شده باید بر رو ی خط تولید برچسب بخورند و دارای اطلاعاتی مانند شماره بچ و حداقل زمان پایداری باشند. 
 16-2) کنترل: توزین : 
-    باید فضای توزین مجزا برای وزن کردن و اندازه گیری مواد اولیه در نظر گرفته شود. 
-    توزین مواد اولیه باید مشخص و با مقدار معلوم مطابق با فرمول محصول باشد. 
-    مواد اولیه باید بعد از اندازه گیری یا وزن شدن در ظروف مناسب و تمیز برچسب زده شده وبا قید اطلاعات ضروری به طور مرتب نگهداری شود یا مستقیماً به خط تولید انتقال داده شود. 
-    بعد از توزین در صورت عدم      مصرف ،  تمام      بستهها به خاطر جلوگیری از خرابی یا آلودگی به خوبی بسته بندی شده و دوباره به انبارمواد اولیه برگردانده شوند. 
-    مواد اولیه فقط با اجازه مسئول مربوطه می توانند از انبار خارج شوند. 
-    در اسناد باید خروج مواد ثبت گردد. 
-    فقط به مواد اولیه تایید شده باید اجازه توزین و توزیع داده شود. 
-    توزین مواد اولیه با حضور مسئول مربوطه (زیر نظر مسئول فنی)  انجام پذیرد. 
-    به منظور به حداقل رساندن امکان آلودگی ثانویه و خطر اشتباه شدن، مواد اولیه نباید حتی الامکان در یک زمان  توزین گردند. 
-    ظرف مواد توزین شده که فوراً مصرف نمی شود باید برچسبی دارای حداقل اطلاعات زیر داشته باشد: 1- نامِ شیمیایی ماده اولیه   2-  مقدار 3 - شماره شناسایی  4 -  شماره بچ 
16-3) نمونه برداری : 
-    امکانات لازم جهت نمونه برداری در واحد فراهم شده باشد و شخص یا اشخاص مسئول نمونه برداری تعریف شده باشند. 
-    باید روشهای مکتوب  SOP) ) نمونه برداری م وجود باشد  که درآنها  روش و تجهیزات استفاده شده، 
مقدار برداشته شده و احتیاطات لازم برای جلوگیری از آلودگی مواد یا خرابی آن ذکر شده باشد.    

توضیحات: نمونه ها باید در شرایط مناسب نگهداری شو ند. اندازه و مقدار آنها باید امکان حداقل 2 بار آزمون کامل را بدهد. نمونه ها باید دارای برچسب حاوی اطلاعات ذیل باشند: 
1-    نام ماده یا محصول 
2-    شماره بچ 
3-    تاریخ نمونه برداری 
4-    ظرفی که نمونه از آن برداشته شده است. 
5-    مشخصات فرد نمونه بردار 
-    نمونه های  هر بچ محصول نهایی باید در یک دوره زمانی مناسب که توسط شرکت معلوم شده و برابر حداقل زمان پایداری محصول نهایی می باشد ، نگهداری شوند.  
-    تمام نمونه ها باید در محیطی مخصوص با دسترسی محدود افراد غیرمسئول نگهداری شوند. 
  
17) شرایط فنی و بهداشتی قسمتهای رفاهی  : 

17-1)  سرویسهای بهداشتی ( توالت و دستشویی) :  
- باید برای کارگران دستویی و توالت مجزا به تعداد مورد نیاز مطاب ق ماده 13 قانون مواد خوراکی ، اشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به شرح ذیل وجود داشته باشد: 
-    برای هر 5-1 نفر یک توالت و یک دستشویی  
-    25-6 نفر به ازاء هر 10 نفر یک توالت ، یک دستشویی ( 25 نفر از هر کدام 3 دستگاه ) 
-    55-26 نفر به ازاء هر15نفر یک توالت ، یک دستشویی ( 50 نفر از هر کدام 5 دستگاه ) 
-    115- 56 نفر به ازاء هر 20 نفر یک توالت ، یک دستشویی ( 100 نفر از هر کدام 7 دستگاه ) 
-    266-116 نفر به ازاء هر 25 نفر یک توالت ، یک دستشویی ( 250 نفر از هر کدام 13 دستگاه ) از 266 نفر به بالا به ازاء هر 30 نفر اضافی یک توالت ، یک دستشویی  2- سرویسهای بهداشتی باید مجهز به شیر آب گرم و سرد باشد. 
17-2) در و دیوار باید قابل شستشو باشد ، سقف صاف بوده و کف از مواد غیر قابل نفوذ ساخته شود به طوری که به آسانی قابل تمیز کردن باشد. 
17-3) توالتها باید دارای درب خودکار بوده و در برابر نفو ذ حشرات حفاظت شود وجود مخزن شستشو  ( فلاش تانک ) ضروری است. 
17-4) در توالتها نصب تابلوی »  بعد از استفاده از توالت دستهای خود را با صابون یا مواد شوینده بشوئید« ضروری است. 
17-5) توالتها باید در محلی باشند که آلودگی به محیط به حداقل برسد .و نباید درب توالت بسمت سالن  تولید و انبار ها باز شود . 
17-6) پنجره توالت مشرف به فضای آزاد و دارای توری باشد. 
17-7) توالت دارای هواکش مکانیکی متناسب با حجم آن باشد. 
17-8) دارای سطل زباله دربدار پدالی بوده که بدون دخالت دست باز شود. 
 
18) دستشویی کامل : 

این دستشویی ها عمدتا متصل به رختکن  کارگران  ، در محل ورود به سالن تولید و در داخل سالن تولید قرار داشته و ویژگیهای ذیل را دارا می باشند: 
1-    دارای شیر آب گرم و سرد بوده و بدون دخالت دست به صورت پایی یا با آرنج باز و بسته شود. 
2-    دارای خشک کن برقی یا حوله کاغذی یک بار مصرف باشد. 
3-    دارای سطل زباله دربدار پدالی بوده که بدون دخالت دست باز شود. 
4-    در کنار دستشویی ها باید مواد شوینده و ضدعفونی کننده وجود داشته باشد. 
5-.  از طرفی مواد ضد عفونی و شوینده دارای محل خاصی بوده و شماره گذاری شده ومسئول مشخصی داشته باشد.  
تعداد کافی توالت تمیز و تهویه      دار(مجزا برای آقایان وخانم ها) همراه با دستشویی های کافی فراهم باشد توالت ها باید به اندازه کافی از محوطه تولید مجزا باشند. داخل توالت ها نباید از بوگیراستفاده شود. 
در کنارتوالت ها و محوطه تولید بایستی امکانات دستشویی تعبیه شده باشد و بایستی موارد ذیل باشند: 
1.    دستشویی تمیز  با شیر آب گرم و      سردخودکار یا پدالی یا باز وبسته شونده توسط آرنج 
2.    مایع دستشویی 
3.    دست خشک کن هوای گرم یا دستمال یکبار مصرف 
4.    سطل زباله درب دارکه درب آن با پدال باز شود 
کارکنان بایستی بعد از استفاده از توالت از دستشویی استفاده کنند. 
 18-1) حمامها: 
باید برای  کارگران حمام مجزا به تعداد مورد نیاز مطابق ماده 13 قانون مواد خوراکی ، اشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به شرح ذیل وجود داشته باشد: 
-    به ازاء 5-1 نفر کارگر یک دستگاه 
-    20-6 نفر به ازاء هر 5 نفر یک دستگاه ( 20 نفر 4 دستگاه ) 
-    50-21 نفر به ازاء هر 10  نفر یک دستگاه ( 50 نفر 7 دستگاه ) 
-    100-51  نفر به ازاء هر 20  نفر یک دستگاه ( 100 نفر 10 دستگاه ) از 100 نفر کارگر به بالا به ازاء هر 20 نفر اضافی یک دستگاه . 
محل استحمام باید دارای ویژگیهای ذیل باشد: 
1-    دیوارها تا زیر سقف کاشیکاری شده و کاشیها بدون ترک خوردگی و شکستگی باشد. 
2-    شیب کف به طرف کفشوی مناسب باشد. 
3-    دارای هواکش مناسب با حجم آن باشد. 
4-    منبع حرارتی خارج از محوطه حمام بوده ، به طوریکه ایجاد آلودگی در هوا نکند. 
5-    هر حمام دارای رخت کن مجزا باشد. 
6-    مجهز به دوش آب گرم و سرد باشد.  
7-    باید مجهز به تهویه مناسب باشد.. 
 18-2)  آشپزخانه و امکانات آن:  
چنانچه طبخ در کارخانه انجام گیرد ، کارخانه ملزم به رعایت شرایط مندرج در بند الف ، ب ، ج و د بوده و چنانچه غذا فقط سرو می شود باید شرایط مندرج در بند ( د ) را رعایت نماید.  
هر کارگاه می تواند  دارای ناهار خوری با وسعت کافی و تعداد لازم میز و صندلی  
( نیمکت ) برای عده ای که در هر وعده غذا صرف می کنند باشد . فضای لازم جهت هر نفر بین 95/0 تا 
15/1 متر مربع  میباشد. علاوه بر این در کارگاههای بزرگ که غذای گرم به کارگران داده می شود باید حداقل 32 متر مربع جهت محوطه ایکه غذا ارائ ه میشود و نیز فضای کافی جهت آشپزخانه و انبار مواد غذایی در نظر گرفته شود. 
 
19) انبار: 

1-    دیوارها از جنس کاشی یا پوشش مناسب دیگری باشد و سقف و کف آن صاف و قابل شستشو بوده و شیب کف مناسب و به سمت کف شوی باشد. 
2-    هواکش متناسب با حجم انبار نصب شود. 
1- قفسه بندی مناسبی برای مواد غذایی انجام شده باشد. 
4-    مصالح ساختمانی انبار از نوعی انتخاب شود تا از ورود جوندگان و حشرات به انبار جلوگیری کند. 
5-    کلیه دربها و پنجره ها با توری باشد و شیب لبه پنجره ها به داخل حدود 45 درجه باشد. 
6-    نور به اندازه کافی موجود باشد ب) سردخانه *  
توضیحات : ظرفیت سردخانه بایدمتناسب با مواد اولیه فاسد شدنی باشد ودارای سیستم های کنترل درجه حرارت و رطوبت باشد. 

20) محل پخت غذا: 

1- دیوارها تازیر سقف کاشیکاری شده باشد یا توسط پوشش مناسب دیگری که براحتی قابل نظافت باشد پوشیده شده باشد. 
2 - سقف صاف وقابل شستشو وتمیز کردن باشد . 
3-    کف دارای شیب مناسب به سمت کف شوی باشد. 
4-    پنجره ها مجهز به توری بوده وتوسط عوامل مختلف از جمله چسب نواری  ازشکستن آنها جلوگیری شده باشد وشیب لبه آنها به سمت داخل 45 درجه باشد. 
5-    هواکش متناسب با حجم بخش پخت باشد. 
6-    دستشویی ها به تعداد کافی ومتناسب با مشخصات ذکرشده دربند 4 باشد. 
7-    ظرفشویی ها حتی الامکان به تعداد کافی بوده و حتی المقدور ازدستگاه اتوماتیک استفاده شود . 
توضیحات: سیستم شستشو باید دارای سه مرحله شستشو ، آبکشی وضد عفونی باشد: 
8-    تجهیزات و وسایل کافی از نوع مجاز  وبهداشتی ، جهت پخت غذا باید موجود باشد. 
9 - جنس ظروف تهیه و پذیرایی غذا از نوع مجاز و بهداشتی باشد . 
10- سطل های دربدار برای زباله به مقدار کافی باید موجودباشد. 
  
21) سالن غذا خوری: 

1 - در  قسمت ورودی سالن غذا خوری باید دستشویی به تعداد کافی درنظر گرفته  شده باشد.  
2-    اندازه سالن غذاخوری باید متناسب با تعداد افراد باشد. 
3-    کف باید با کفپوش مناسب پوشیده شده و شیب آن به سمت کف شوی باشد. 
4-سقف باید صاف وبه رنگ روشن باشد. 
5 - در و پنجره ها به اندازه کافی ودارای توری باشد. 
6-    هوا کش باید متناسب با حجم سالن باشد. 
7-    سیستم      گرمایش و سرمایش سالن باید متناسب با حجم سالن پیش بینی شده وباتوجه به شرایط جغرافیایی محل اجرا شود. 
8-    میزهای غذا خوری بدون ترک خوردگی صاف وقابل شستشوو تمیز کردن باشد. 
9-    صندلی ها از جنس مقاوم وقابل شستشو باشد.  
10 – سطل های دربدار به تعداد کافی موجود باشد . 
  
22) امکانات و  بهداشت فردی : 

-    اطاق تعویض لباس مجزا برای آقایان وخانم ها با امکانات کافی ( تهویه ونورمناسب ) تعبیه گردد  
-    هر کارمند باید کمد لوازم 3 قسمتی مخصوص به خود داشته باشد.  
-    جنس تمام سطوح (سقف ،کف،دیوارها ) وکمدها باید قابل شستشو بوده و این  اطاق ها دارای برنامه مدون تمیزکردن باشند.درضمن باید عاری از هر گونه لوازم زاید واضافه باشد .  
-    کارکنان باید پس از تعویض لباس، قبل از ورود به محوطه تولید، دست های خود را با مواد پاک کننده شسته ودر صورت لزوم ضد عفونی نمایند.  
-    کارکنان باید لباس کار تمیز و  متناسب با کارشان بپوشند. پوشش ها شامل (کلاه و ماسک، دستکش و لباس محافظ وکفش ) و در صورت نیازکفش ایمنی می باشد ، که باید بطورصحیح پوشیده شوند وتناوب زمانی تعویض وشستشوی لباسهای کار باید در برنامه زمانی شرکت مشخص باشد.  
-    جیب لباس کار باید به طرف داخل باشد.  
-    رنگ لباس کارکارکنان سالن تولید و آزمایشگاه بایستی به رنگ روشن باشد.  
-    کارکنان تولید وبسته بندی و آزمایشگاه نباید از وسایل زینتی درهنگام کاراستفاده نمایند.  
-    کارکنانی که با محصولات سر و کار دارند نباید روی لباس دکمه های تزئینی یا کارت شناسایی نصب نمایند. اگر لازم است کارت شناسایی استفاده نمایند باید از ایمن و محکم بودن آن اطمینان حاصل شود. 
-    خوردن، آشامیدن، جویدن و استعمال دخانیات و یا ذخیره کردن مواد غذایی ، نوشیدنی دخانیات یا دارو توسط کارکنان در محوطۀ تولید یا هر محوطه دیگری که ممکن است روی محصولات اثر س وء داشته باشد باید ممنوع گردد.  
-    کارکنان باید از عطسه زدن و سرفه کردن در کنارخط تولید وبسته بندی اجتناب کنند.  
-    کلیه افراد شاغل در کارخانه بایستی دارای کارت بهداشتی معتبر و مورد تأیید وزارت بهداشت باشند . 
(قبل از استخدام و در حین کار) 
-    احیاناً در مواردی که اپراتورها در صنایع آرایشی و بهداشتی نیاز به تشخیص رنگ دارند می بایستی از نظر کور رنگی تست شده و نتایج بدست آمده به سرپرست آنها گزارش شود. 
-    آموزش مربوط به ضد عفونی کردن کارخانه و بهداشت فردی باید در برنامه آموزش کارکنان گنجانده شود. 
اگر با مواد سمی کار می شود کارکنان باید: 
1.    آموزش کار با این مواد را دیده باشند و نیز دستور العمل مکتوبی که از بی خطر بودن کار با این مواد اطمینان بدهد، مهیا باشد. 
2.    لباس محافظ و تجهیزات لازم برای انجام این دستور العمل تهیه گردد. 
 
23) مستندات : 

در واحدهای تولید محصولات آرایشی و بهداشتی باید مستندات زیر موجود باشد: 
 ویژگیهای مواد اولیه بر طبق دستورالعمل تشکیل پرونده برای مواد اولیه در واحدهای تولیدی مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ( پیوست 2) 
 ویژگیهای مواد ساخته شده 
 روشهای انجام آزمون SOP  های مورد نیاز 
 مدارک دیگری که تاریخچه کامل بچ را مشخص سازد 
 شرح و جزئیات تولید محصولات 
 کلیه پروانه های بهداشتی اخذ شده از وزارت بهداشت 
  
24) آزمایشگاهها و تجهیزات و لوازم  میکروبی وفیزیکی و شیمیایی مؤسسات آرایشی و بهداشتی: 

کارخانجات مربوطه  لازم است برحسب نوع محصول مندرج دراین ضابطه مجهز به تجهیزات  آزمایشگاهی مناسب جهت آزمایشات لازم باشند. 

25) آزمایشگاهها : 

آزمایشگاهها باید در محلی بنا گردد که نزدیک به سالن تولید بوده و دارای بخشهای مجزای 
فیزیکوشیمیایی و میکروبی باشد، و وضعیت فنی و بهداشتی آزمایشگاه به صورت ذیل بررسی شده و 
تجهیزات و مواد شیمیایی آن طبق لیست مربوطه جهت دریافت پروانه بهره برداری و تأسیس کارخانه در نظر گرفته گردد. 
1.    در آزمایشگاه حداقل 30 درصد فضای آزاد برای انجام کارها و تردد پرسنل وجود داشته باشد، مشروط بر آنکه پرسنل آزمایشگاه دارای اتاق کار جداگانه باشند. 
2.    آزمایشگاه میکروبیول وژی باید دارای فضای مجزا متشکل از سه بخش استریلیزاسیون، انکوباسیون و کشت میکروبی (مجهز به لامپ UV  و عدم وجود سینک و زهکشی فاضلاب) باشد. 
3.    آزمایشگاه باید از نور کافی (طبیعی و مصنوعی) برخوردار باشد. 
4.    آزمایشگاه دارای هود آزمایشگاهی با امکانات لازم باشد. 
5.    سیستم تهویه آزمایشگاه باید مناسب باشد. 
6.    آزمایشگاه دارای کابینت و میز کار با روکش مناسب ضد اسید و ضد حریق باشد. 
7.    آزمایشگاه دارای لوله کشی آب سرد و گرم و ظرفشویی باشد. 
8.    دیوارها، کف، سقف، درب و پنجره آزمایشگاه با ضوابط مربوطه (استاندارد ایزو 17025  ) انطباق داشته باشد. 
9.    لباس کار پرسنل آزمایشگاه باید مناسب باشد. 
10.    نظافت و بهداشت فضای آزمایشگاه باید رعایت گردد. 
11.    پیش بینی های لازم جهت اطفاء حریق صورت گرفته باشد. 
12.    آزمایشگاه باید مجهز به وسایل کمکهای اولیه باشد. 
13.    تابلوی راهنمای ایمنی حلالها و مواد شیمیایی باید در آزمایشگاه نصب گردد. 
14.    آزمایشگاه باید کلیه تجهیزات لازم جهت انجام آزمایشات شیمیایی و میکروبی را دارا باشد 
(طبق چک لیست مربوطه) 
15.    آزمایشگاه باید دارای لوازم شیشه ای و سایر ظروف مورد نیاز جهت انجام آزمونها باشد (طبق چک لیست مربوطه) 
16.    آزمایشگاه باید دارای وسایل ایمنی (دستکش، ماسک و …) باشد. 
17.    مسئول آزمایشگاه و پرسنل شاغل در آزمایشگاه باید مشخص بوده و مدارک تحصیلی آنها مطابق با نوع کارشان باشد. 
18.    پرسنل آزمایشگاه باید دوره های آموزشی را طی نموده باشند. 
19.    آزمایشگاه باید دارای محل مشخصی جهت نگهداری نمونه های شاهد باشد. 
20.    دستگاههای موجود در آزمایشگاه باید دارای برنامه کالیبراسیون و برچسب کالیبراسیون باشند. 
21.    شرایط نگهداری مواد و حلالهای شیمیایی باید مطابق با روش نگهداری آنها باشد. 
22.    محلولهای تهیه شده باید دارای برچسب مشخص با ذکر تاریخ ساخت باشد. 
23.    نحوه دفع ضایعات میکروبی و شیمیایی در آزمایشگاه باید مشخص باشد. 
24.    کلیه روشهای آزمایش و جزوات استانداردهای محصول باید در آزمایشگاه موجود باشند. 
25.    نتایج آزمونهای میکروبی و شیمیایی باید روزانه در دفاتر مخصوص ثبت و کد گذاری آن به طریقی باشد که امکان ردیابی نمونه های آزمون شده و تعمیم آن به خط تولید ب ه وضوح وجود داشته باشد. 
توضیحات : تجهیزات آزمایشگاه باید متناسب با فعالیت انجام شده در شرکت بوده وبه تایید ادارات مربوطه برسد در واحدهایی که آزمایشگاه  در داخل کارخانه میباشد ، آنها بایستی فضای کافی برای نگهداری اسناد و نمونه ها را داشته باشند. 
توضیحات : مسیر کارکنان  آزمایشگاه نباید به شکلی باشد که برای نمونه برداری ویا استراحت کردن  از محیط های آلوده عبور کنند. 
 25-1)  لیست حداقل لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز بخش فیزیکو شیمیایی: 
1. ترمومتر 
2. پیکنومتر 
3. ست دین استارک (جهت تعیین مقدار باقیمانده خشک) 
4. ست تقطیر 
5. ترازو دیجیتال بادقت حداقل 001/0 گرم 
6. هات پلیت مگنت دار حداقل دو عدد. 
7. یخچال  
8. PH  متر الکتریکی. 
9. اتو 40 و 105 درجه سانتیگراد  
10. دستگاه آب مقطر گیری (و یا تهیه آب مقطر در بسته بندی مناسب از مؤسسات تولیدی معتبر) 
11. دسیکاتور 
12. مواد و حلالهای شیمیایی مورد نیاز 
13. ظروف شیشه ای مورد نیاز. 
14. کرنومتر  
15. ساعت آزمایشگاهی  
25-2) لیست حداقل لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز بخش میکروبی : 
1.    اتو 37 درجه و 25 درجه (انکوباتور) 
2.    فور جهت استریل کردن لوازم شیشه ای 
3.    کلنی کانتر 
4.    بن ماری جوشان  
5.    مایکروویو برای ذوب محیط کشت (اختیاری) 
6.    اتوکلاو 
7.    جا لوله ای، جا پلیتی، جا پی پتی 
8.    محیط کشت طبق روش آزمون نوشته شده در استانداردهای آرایشی و بهداشتی. 
9.    وسایل شیشه ای اعم از ارلن  مایر و پی پت در اندازه های مختلف و شیشه مخصوص  نمونه برداری و قاشق و غیره. 
25-3) لوازم و دستگاههای مورد نیاز اختصاصی در بخش فیزیکو شیمیایی و میکروبی:   
1.    دستکاه تعیین نقطه ذوب 
2.    دستگاه تعیین وزن مخصوص 
3.    الکل سنج با ترمومتر 
4.    سانتریفوژ 
5.    دستگاه TLC   کروماتوگرافی لایه نازک با اسکنر 
6.    دستگاه گاز کرماتوگرافی GC 
7.    دکانتور 
8.    الک در مشهای مختلف 
9.    اسپکتروفتومتر 
10.    دستگاه ایجاد خلاء مناسب 
11.    هموژنایزر یا آسیاب گرم 
12.    کوره 1000 درجه سانتیگراد. 
13.    حمام بن ماری 
14.    فشار سنج  
15.    دستگاه اندازه گیری قطر و عمق دهانه قوطی 
16.    دستگاه تقطیر در خلاء 
17.  سوکسله 18.  رفراکتومتر 
19.    دستگاه جذب اتمی با امکانات لازم جهت تعیین فلزات سنگین وآرسنیک  
20.    تهیه آرسن تست که یک کیت آزمایشگاهی جهت شناسایی و تعیین مقدار آرسنیک میباشد. 
21.    دستگاه کارل فیشر 
22.    امکانات لازم جهت کنترل محلهای والس و جوش قوطی 
23.  میکروسکوپ 24.  ویسکوزیمتر 
25.  قیف جداکننده تذکر: 
توضیحات:  واحدهای تولیدی مشمول قانون نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی مجازند با نظر و موافقت اداره کل نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی جهت انجام برخی آزمایشات خاص که نیاز به دستگاهها و  تجهیزات ویژه ای دارند با یکی از آزمایشگاههای مورد تأیید اداره کل آزمایشگاههای کنترل غذا و دارو برای مدتی مشخص قرارداد منعقد نماینددر نهایت مؤسسه میبایست نسبت به تهیه تجهیزات آزمایشگاهی لازم جهت انجام آزمایشات خاص اقدام نمایند و مسئولین فنی مؤسسات مسئولیت نهایی کنترل محصول را به عهده گیرند. 
 25-4) تجهیزات آزمایشگاهی پودرهای پاک کننده (پودر لباسشویی) : 
این واحد لازم است امکانات انجام آزمایشات مندرج در استاندارهای پودرهای شوینده برای مصارف عمومی و پودرهای ماشین لباسشویی به شماره های 2040 و 141 و نیز آزمایشات  مواد اولیه مصرفی در حد استانداردهای ملی راداشته باشد. 
1. ترازوی با دقت 0001/0 گرم . 
2. ترازوی با دقت 01/0 گرم + - 
3. PH متر جهت تست مایع سدیم سولفونات. 
4. رطوبت سنج. 
5. ویسکوزیمتر. 
6. رفراکتومتر جهت اندازه ضریب شکست LAB و اسانس. 
7. دستگاه آب مقطرگیری. 
8. حمام بن ماری. 
9. یخچال. 
10. ماشین لباسشویی LANDROMETER 
11. آون با دمای C 200 
12. کوره با دمای حداکثر C 1200 
13. همزن. 
14. همزن گرمکن. 
15. اجاق برقی. 
16. دستگاه اندازه گیری مقاومت خمش مقوا. 
17. دستگاه اندازه گیری شفافیت پودر با لامپ UV در صورت ضرورت جهت تست مواد اولیه. 
18. ستون اندازه گیری کف. 
19. لوازم شیشه ای آزمایشگاه به حد کافی. 
20. مجهز بودن آزمایشگاه به لوله کشی هوای فشرده و گاز. 
21. مواد مورد نیاز آزمایش به حد کافی هایامین ـ کلروفرم متیلن بلو ـ برموکروزول گرین ـ ایزوپروپانول اتیل الکل ـ پرمنگنات پتاسیم ـ H2SO4 ـ HCL ـ کلرید باریم ـ نیترات پتاسیم ـ کربن بلک اکتیو ـ پتاسیم تیوسینات ـ دی کلرو متان ـ سدیم هیدروکسید ـ آمونیاک  
22. طیف سنج UV در صورت امکان VIS 
23. دستگاه شیکر (SHAKER) با الک های مربوطه. 
24. همزن مکانیکی. 
  
جهت دریافت مشاوره فرم زیر را تکمیل نمائید: