طراحی اتاق تمیز(clean room) اتاق تمیز(clean room) به فضایی گفته می‌شود که جهت تولید و یا تحقیق در آن فعالیت‌هایی انجام می‌گیرد و در این محیط مقدار آلاینده های زیست محیطی(پارتیکل) بسیار پایین تر از حد معمول فضای یک محیط بسته است. آلاینده‌ های معمول عبارت است از: گرد و غبار، میکروب های معلق در فضا. بطور دقیق تر اتاق تمیز محیطی با آلایش کنترل شده ذرات معلق در فضاست که در هر متر مکعب آن تعداد معینی ذره وجود دارد. بطور مثال در ساختار تعریف شده در ISO ۹ برای اتاق‌های تمیز تعداد کمتر از ۳۵ میلیون ذره در هر متر مکعب تعریف شده‌ است. اتاق‌های تمیز معمولاً برای تولید مواد نیمه رسانا مانند ژرمانیوم، سیلیکون و یا برای تولید لوازم تکنولوژیک پزشکی و زمینه‌های دیگر که تولیدات مربوط به آنها نیاز به محیطی بسیار پاکیزه تر نسبت به فضاهای عمومی دارد. طراحی اتاق تمیز(clean room) 3D 16 جریان هوای هدایت شده به داخل اتاق تمیز(clean room) توسط دستگاه مخصوص تصفیه و فیلتر می‌شوند و همچنین هوای داخل محیط بطور دائم در چرخش و تصفیه مجدد قرار می‌گیرد و توسط دستگاههای تمیز کننده ذرات هوای قوی هپا و اولپا پردازش می‌شوند تا ذرات ایجاد شده در محیط اتاق تمیز نیز از بین بروند. طراحی اتاق تمیز(clean room) کارکنان از دوش هوا که در اتاق مخصوصی در محل ورود به سالن تعبیه شده می‌گذرند و همواره از لباس های مخصوص و پوشیده مانند کلاه و ماسک و دستکش و روپوش و کفش ویژه و… استفاده می‌کنند. حتی وسایل کار و دستگاه های موجود در اتاق تمیز نیز به شکلی طراحی شده‌اند تا کمترین تعداد ذرات معلق در هوا از نتیجه کارشان حاصل شود. قابل توجه‌ است که اتاق تمیز محیط استریل نیست و الزاماً به دلیل تعداد کنترل شده ذرات معلق در هوای محیط، اتاق تمیز نامیده می‌شود. این ذرات توسط دستگاه شمارنده این ذرات قابل اندازه گیری هستند. طراحی اتاق تمیز(clean room) برخی اتاق های تمیز دارای فشار مثبت هوا هستند و در این موارد در صورت وجود هرگونه درز و شیار در محیط اتاق تمیز به هوای بیرون، هوا از محیط اتاق تمیز خارج می‌شود و با این فشار مثبت هوا، از ورود هوای بیرون از این شیارها به داخل اتاق پیشگیری صورت می‌گیرد. برخی اتاق تمیز(clean room) نیز به دستگاه های ویژه کنترل رطوبت هوا مجهز هستند که تلاش می‌کنند تا در موارد مورد نیاز رطوبت محیط را پایین نگه دارند. اتاق های تمیز رده پایین شاید نیازی به تمامی این موارد نداشته باشند و تنها با رعایت پوشش کارکنان و به ویژه کفش‌های آنها و یا تعویض روپوش، فضای دلخواه را پدید آورند. اتاق تمیز بر اساس تعداد و حجم ذرات معلق در هر واحد از هوا در کلاسهای مختلف تقسیم بندی می‌شوند.قابل ذکر است که در یک اتاق معمولی (محیط خانه) در حدود یک میلیون ذره موجود است. طراحی اتاق تمیز(clean room) سیستم آمریکایی جدول استاندارد آمریکایی اتاق تمیز(clean room) Class حداکثر تعداد ذرات در هر فوت مکعب ISO کلاس برابری با سیستم ≥0.1 µm ≥0.2 µm ≥0.3 µm ≥0.5 µm ≥5 µm 1 35 7 3 1 ISO 3 10 350 75 30 10 ISO 4 100 750 300 100 ISO 5 1،000 1،000 7 ISO 6 10،000 10،000 70 ISO 7 100،000 100،000 700 ISO 8 سیستم بین‌المللی ISO سیستم استاندارد اتاق تمیز ISO Class حداکثر تعداد ذرات در هر متر مکعب FED STD 209E کلاس برابری با سیستم آمریکایی ≥0.1 µm ≥0.2 µm ≥0.3 µm ≥0.5 µm ≥1 µm ≥5 µm ISO 1 10 2 ISO 2 100 24 10 4 ISO 3 1،000 237 102 35 8 Class 1 ISO 4 10،000 2،370 1،020 352 83 Class 10 ISO 5 100،000 23،700 10،200 3،520 832 29 Class 100 ISO 6 1،000،000 237،000 102،000 35،200 8،320 293 Class 1000 ISO 7 352،000 83،200 2،930 Class 10،000 ISO 8 3،520،000 832،000 29،300 Class 100،000 ISO 9 35،200،000 8،320،000 293،000 طراحی اتاق تمیز(clean room) clean room 6 اتاق تمیز در ایران اتاق تمیز در ایران در صنایع داروسازی،صنایع خودروئی، کامپیوتر، صنایع فضائی، صنایع غذائی، صنایع اپتیک، ساخت دی وی دی و الکترونیک و بسیاری صنایع دیگر کاربرد دارد. طراحی اتاق تمیز(clean room) تعریف آلودگی و انواع آن آلودگي چيست : مردم اغلب ذرات، خاك، چرك يا بعضي اثرات شيميائي را بعنوان آلودگي در نظر مي­گيرند اما بر اساس تعريف موسسه علوم و فن آوري محيط زيست Institute of Environmental Sciences and Technology IEST آلودگي ها عبارت است از : هر ماده خارجي يا انرژي كه داراي اثر معين بر روي محصول يا پروسه باشد را گویند. 1-ذرات يا مايعات معلق در هوا 2-آلودگي مولكول معلق در هوا يا حالت گازي 3-شارژ يا دشارژ الكترواستاتيكي 4-تداخلات الكترومغناطيسي 5-نوسانات در اختلاف فشار فضاهاي تميز 6-نوسانات در دما و رطوبت نسبي اتاق تمیز(clean room) 7-ارتعاشات 8-ذرات موجود در سطوح 9-تغييرات در تعويض هوا طراحی اتاق تمیز(clean room) خدماتی که گروه مهندسین موفق در طول یک پروژه ارائه میدهند به شرح زیر است : 1.بازدید از محل پروژه ، جمع آوری اطلاعات فرآیندی اتاق تمیز ( cleanroom ) مورد نظر 2.تعیین نوع کلاس بندی اتاق تمیز ( cleanroom ) متناسب با فرآیند . 3.طراحی و تهیه نقشه های معماری ، تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی مورد تایید سازمان و مطابق با استاندارد های بین المللی مرتبط با فرآیند 4. دریافت تاییدیه از سازمان ذیصلاح ، تهیه نقشه های سه بعدی اجرایی و برآورد هزینه اجرای پروژه . 5.استعلام متریال و تجهیزات مورد نیاز و ارایه به کارفرما برای تصمیم گیری 6.ارایه برنامه زمانی اجرای پروژه 7.اجرای پروژه توسط کادر متخصص و مجرب با بالاترین کیفیت 8.معتبرسای و دریافت تاییدیه اجرا از سازمان ذیصلاح