مقدمه : 

کلين روم يک محيط محصور و کنترل شده جهت توليد محصولات مي باشد. روشن است که کلين روم يک اتاق تميز است و اتاقي است که درون آن ذرات معلق، از هوا برداشته و حذف مي شوند.  

خصوصيات اتاق کلين روم: 

داراي سيستم فيلتراسيون و تهويه هوا باشد تا بتواند به طور مداوم هواي بدون ذرات را وارد اتاق کند  
از موادي ساخته شده باشد که باعث ايجاد پارتيکل نشود و ذرات را پخش نکند 
فرآيندهايي که در آن انجام مي شود به گونه اي طراحي شده باشد که پارتيکل ايجاد ننمايد 
 افرادي که در آن حضور دارند به گونه اي لباس بپوشند که هيچ گونه پارتيکل از آن عبور نکند و همچنين خود لباس نيز ذرات را توليد نکند 
 و در نهايت قوانين آن به گونه اي باشند که انتقال ذرات در مناطق خاص به حداقل ممکن برسند.  

تعریف کلینروم: 

کلين روم اتاقي است که در آن تراکم  پارتيکلهاي  هوا کنترل شده است و به گونه اي طراحي و ساخته شده که ورود، توليد و باقي ماندن پارتيکل  داخل اتاق به حداقل رسانده مي شود و پارامترهاي ديگري مثل دما، رطوبت و فشار الزاما" تحت کنترل مي باشند.

موارد کنترولی کلینروم: 

حذف آلودگي هوا در ابعاد زير ميکرون يک پروسه بسيار مهم در کنترل مي باشد.  
منابع ايجاد آلودگي: 
افراد، 
فرآيند کار ، 
تسهيلات 
تجهيزات موجود  
راههاي کنترل آلودگي در کلين روم کنترل تمامي شرايط ذيل مي باشد: 
سرعت جريان هوا 
فشار هوا و جهت آن 
دما 
رطوبت
فيلتراسيون  
 
موارد مصرف کلینروم ها: 

صنعت بهداشت يک استفاده کننده اصلي کلين روم مي باشد تا مانع از انتقال آلودگي به بيماران شود. اتاقهاي عمل بيمارستانها نيز از تکنولوژي کلين روم جهت به حداقل رساندن عفونت زخم استفاده مي کنند. بانک هاي توليد نسوج نيز در سراسر دنيا به دليل جلوگيري از انتقال آلودگي بخصوص ميکروارگانيزمها بر روي نسوج فرآوري شده نيازمند کلين روم مي باشند. 

سايز ذرات)پارتيکل( در کلين روم: 

کمترین سایز قابل مشاهده با چشم )50 ميکرون می باشد. 
 
 طبقه بندی کلینروم ها: 

در حال حاضر طبقه بندي کلين روم ها بر اساس  استاندارد 1-14644ISO  انجام مي شود. 
اين استاندارد بين المللي در سال 1999 توسط اتحاديه اروپا و در سال 2001 توسط ايالات متحده پذيرفته شد. با اين وجود، ساده ترين و قابل فهم ترين طبقه بندي کلين روم ها، 
استاندارد فدرال 209 ايالات متحده  است که هنوز جديدترين ورژن آن )E209( به طور گسترده در بسياري از کشورها استفاده مي شود.  
طبقه بندي کلين روم ها در اندازه گيري تعداد ذرات ≥ 5.0ميکرومتر در هر  فوت مکعب از هواي اتاق مشخص مي شود. به عنوان مثال، کلين روم کلاس 100 به گونه اي طراحي شده که هيچ وقت اجازه نمي دهد در هر متر مکعب از هوا بيشتر از 100 ذره 0.5 ميکرون يا بزرگتر باقي بماند.  

استانداردهای صنعت کلینروم ها: 

طبقه بندی این استانداردها به دو دسته تقسیم می شوند: 
طبقه بندي استاندراد فدرالE 209 
 استانداردهاي ISO 
با توجه به تعدد استانداردهاي کلين روم در کشورهاي گوناگون و لزوم وجود يک استاندارد جهاني ،محدوده استانداردهاي کلين روم توسط سازمان بين المللي استاندراد )ISO( تعيين گرديد. در نوشتن اين استاندارد، از گروههاي متخصص کشورهاي مختلف جهان استفاده شد.  

تشریح استاندارد 14644ISO  : 

بخش 1: طبقه بندي پاکيزگي هوا: اين استاندارد محدوده ذرات هوا را براي طبقه بندي هاي مختلف کلين روم ارائه مي دهد. همچنين مي تواند روش هاي مورد استفاده جهت اندازه گيري ذرات هوا در تعيين کلاس کلين روم را ارائه دهد. 
بخش 2-اختصاصي بودن جهت سنجش و پايش به منظور اثبات انطباق با استاندارد -14644ISO : اين استاندارد اطلاعاتي مانند فاصله زماني لازم جهت سنجش کلين روم را به منظور مشاهده منطبق بودن شرايط آن با استاندارد 1-14664ISO   فراهم مي کند. 
 بخش 3- روش هاي سنجش: اين استاندارد روشهاي سنجش مورد نياز جهت آزمون کلين روم را معرفي و توصيف مي کند تا از کارکرد صحيح کلين روم اطمينان حاصل شود. 
بخش4- طراحي، ساختمان، و شروع به کار : اين استاندارد راهنمايي هاي کلي در خصوص نحوه طراحي، ساخت و آمادگي جهت شروع به کار کلين روم را ارائه مي دهد.  
بخش5- کارکرد : اين استاندارد اطلاعات کلي را در خصوص نحوه کاردکرد يک کلين روم فراهم مي کند. 
بخش 6- تعاريف و واژه ها: اين استاندارد مجموعه اي از تمامي تعاريف و واژه هاي مورد استفاده در استاندارد ISO کلين روم را ارائه مي دهد. 
 بخش7- ضمائم مجزا ) هود هواي تميز، جعبه دستکش، ايزولاتور،محيطهاي کوچک: اين استاندارد اطلاعاتي در خصوص تجهيزات هواي تميز ارائه مي دهد. 
بخش 8- آلودگي مولکولي: اين استاندارد اطلاعاتي در خصوص گازهاي آلوده کننده کلين روم مي دهد. 
  
استاندارد  1-14644ISO: 

براساس تجمع ذرات موجود در هوا، جهت طبقه بندي کلين روم ها روشي ارائه مي دهد . 
   
تشریح معادله محاسبه ذرات موجود در هوای کلینروم :    
 
Cn   ماکزيمم غلظت ذرات موجود در يک مترمکعب هوا است که مساوي يا بزرگتر از سايز ذرات مورد نظر مي باشد. Cn به نزديکترين عدد کامل گرد مي شود. 
N   عدد مربوط به طبقه بندي ISO مي باشد که نبايد از عدد 9 بيشتر باشد. 
D   سايز ذرات مورد نظر در واحد ميکرومتر μm  است  
1.0  عدد ثابت بر حسب ميکرومتر μm  است 
با توجه به معادله فوق حداکثر  غلظت ذرات در هوا مي تواند براي هر سايز از ذرات و در هر کلاس از کلين روم محاسبه شود. طبقه بندي استاندارد 1-14644ISO   نشان داده شده است. فقط کافي است يک بررسي سريع و مقايسه اي بر روي ذرات موجود در يک اتاق ساختمان و کلين روم داشته باشيم. هواي يک اتاق معمولي در ساختمان داراي) در هر فوت مکعب(  500.000 تا 1.000.000 پارتيکل )0.5 ميکرون يا بيشتر( است. هواي آزاد در يک محيط شهري شامل 35.000.000 ذره )0.5 ميکرون يا بيشتر(  در هر متر مکعب مي باشد که در واقع هم رديف 9ISO  مي باشد. 
  
طبقه بندي استاندارد   1-14644ISO  : 
 
با توجه با اينکه 1مترمکعب معادل 35.2 فوت مکعب است، مشاهده مي شود که يک همپوشاني براي کلاسهاي استاندارد فدرال 209 وجود دارد. بنابراين اگر غلظت ذرات در هر متر مکعب در استاندارد ISO  را به 35.2 تقسيم شود، غلظت ذرات در هر فوت مکعب به دست مي آيد. پس مشاهده گرديد که طبقه بندي استاندارد فدرال 209 با کلاسهاي طبقه 
بندي ISO معادل مي باشند. به عنوان مثال در مورد ذرات سايز  μm0.5 ، در طبقه بندي استاندارد فدرال 209 ، کلاس 100 معادل کلاس 5 استاندارد ISO مي باشد. 
 شايان ذکر است که غلظت ذرات هوا در يک کلين روم به فعاليتهاي توليد کننده ذرات در آن کلين روم وابسته است. وقتي يک کلين روم براي اولين بار ساخته مي شود و اتاق خالي است، تراکم بسيار پايين ذرات وجود دارد که منعکس کننده کيفيت تامين هوا در کلين روم مي باشد. اگر اتاق داراي تجهيزات توليدي شود و کار آغاز گردد، تراکم بيشتري از ذرات را 
خواهيم داشت. اما بيشترين تراکم ذرات را وقتي داريم که کلين روم در حال توليد کامل باشد. بنابراين طبقه بندي کلين روم مي تواند براساس يک يا تعداد بيشتري از اين شرايط متفاوت کاري ذکر شده باشد. شرايط کاري تعريف شده در استاندارد 1-14644ISO  در زير آورده شده است:  

ساخته شده: شرايطي که در آن تاسيسات تکميل شده با سرويس هاي اتصال يافته و آماده به کار وجود دارد اما هيچ گونه تجهيزات توليدي، مواد يا پرسنل وجود ندارد. 
در حال استراحت: شرايطي که در آن تاسيسات تکميل شده با تجهيزات نصب شده به گونه اي وجود دارد که از نظر کارکرد مناسب مي باشد اما پرسنلي وجود ندارد. 
در حال کار: شرايطي که در آن تاسيسات به گونه اي خاص و با تعداد مشخصي از پرسنل در حضور دارند و در حال کار مي باشند. استاندارد  1-14644ISO  روشي ارائه مي دهد که به وسيله آن، استاندارد کلين روم بر مبناي اندازه گيري ذرات هوا مشخص مي شود. در اين استاندارد روشهايي براي تعيين تعداد محل هاي نمونه گيري، حجم هر نمونه، و معيار پذيرش آورده شده است.  
 
تعریف آلودگي در کلين روم : 

آلودگي پروسه اي است که منجر به نشستن ذرات آلوده کننده بر روي مواد، بافت ها يا سطوح مي شود. يکي از انواع مهم آلودگي، ذرات )Particulate( مي باشد. اين آلودگي مي تواند سبب مختل شدن جريان طبيعي هواي اتاق شود.  
 آلودگي مولکولي)Molecular( منابع آلودگي مولکولي شامل انتشار گازهاي سمي در هوا، بخارها، الکل، رنگ و چسب و ... 
مي باشند. بايد به اين موضوع توجه داشت که فيلترهاي ذرات توانايي حذف آلاينده هاي مولکولي را ندارند . 
آلودگي سطحي)Surface( منابع آلودگي سطحي شامل اثر انگشت) جاي انگشت(، چربي پوست، کرم دست، کرم صورت، جلا)Polish(، روغن و گريس، پودر صورت، نرم کننده ها، واکس و ... مي باشند. 
آلودگي ناشي از ذرات)Particulate( منابع ايجاد کننده آلودگي ناشي از ذرات شامل افراد) پوست، پوسته، مو،الياف لباس و...(، اجسام توليد کننده ذرات) کاغذ، جعبه هاي مقوايي و...(، اعمال سايشي)اره کردن، سنباده زدن و...( و ... مي باشند. 

منابع آلودگي در کلين روم: 

وسایل و تسهيلات(Facilities  ) 
ديوارها، کف و سقف کلين روم 
پوشش و رنگ سطوح کلين روم 
مواد ساختماني  
باقيمانده هاي تهويه هوا 
بخارها و هواي کلين روم 
نشت ها و ريختن مايعات در کلين روم 
افراد-People
پوسته ريزي و چربي پوست افراد 
مواد آرايشي و عطر 
آب دهان 
باقيمانده هاي لباس مانند الياف ، تار و... 
موها 
 آلودگی های ناشی از ابزار ( Tool Generated )
ذرات ناشي از سايش و فرسايش 
روغن لرزش ها 
جارو، زمين شور و گردگير 
مایعات( Fluids ) 
ذرات معلق در هواي کلين روم 
باکتري ها، مواد ارگانيک و رطوبت 
پوشش کف کلين روم 
مواد شيمياي تميز کننده استفاده شده در کلين روم 
خروج و انتشار گازها به هواي کلين روم  
 آلودگی های ناشی از محصولات ( Product Generated ) 
باقيمانده هاي محصولات توليد شده در کلين روم 

عوامل کليدي در کنترل آلودگي در کلين روم : 

 (High Efficiency Particulate Air Filter( HEPA  فبلتر هپا: ين فيلتر ها جهت کنترل آلودگي بسيار اهميت دارند. اين فيلتر ها قادرند ذرات با سايز 0.3 ميکرون را با حداقل کارآيي 99.97% فيلتر کنند. 
معماري کلين روم:  کلين روم به گونه اي طراحي شده است که جريان هوا در فضاي کلين روم با سرعت يکنواخت در مسير خطوط  جريان موازي  حرکت مي کند. اين نوع جريان هوا ، جريان لامينار ناميده مي شود. هرچه محدوديت و موانع  بيشتري در جريان هوا موجود باشد، احتمال توربولانس و تلاطم در جريان هواي کلين روم بيشتر خواهد بود. اين تلاطم مي تواند سبب حرکت ذرات موجود در هواي کلين روم شود. 
تميز کردن: تمیز کردن در محيط کلين روم يک عامل اساسي در کنترل آلودگي است 
لباس پوشيدن در کلين روم : داشتن دستکش، ماسک صورت و پوشش سر تقريبا" در تمامي قسمتهاي کلين روم الزامي است و استفاده از لباس هاي سر همي نيز در قسمتهاي مختلف کلين روم در حال افزايش است. روپوش ) لباس کار( در محيط هاي بسيار تميز مورد نياز است. 

 آلودگي توسط افراد درون کلين روم: 

پروسه هاي توليدي در بدن مانند (پوسته ريزي ، چربي و ترشحات )تعريق( در پوست و مو ) . 
عملکرد مانند تعداد حرکات بدن، عطسه زدن و سرفه کردن . 
رفتار مانند عادات کاري و ارتباطات ميان پرسنل . 
 
قطر ذرات     عطسه زدن     سرفه کردن : 

1-1 > ميکرون      800.000     66.000
2-1 ميکرون      686.000     21.000
4-2 ميکرون      280.000     1.600
8-4 ميکرون      134.000     1.290
16-8 ميکرون      36.000     490
22< ميکرون      4.500     85
در کل      1.940.000     90.765
فعاليت افراد     تعداد ذرات 0.3 ميکرون و بالاتر توليد شده در هر دقيقه 
بدون حرکت) ايستاده يا نشسته(      100.000
حرکت دستها، ساعد،گردن و سر      500.000
حرکتت دستتتها، بازوهتتا، تنتته، ستترو گتتردن و بعاتت  حرکتتات انتتدا  تحتان       1.000.000
تغيير حالت از نشستن به ايستادن يا برعکس      2.500.000
راه رفتن با سرعت در حدود 2 مايل در ساعت      5.000.000
راه رفتن با سرعت در حدود 3.5 مايل در ساعت      7.000.000
راه رفتن با سرعت در حدود 5 مايل در ساعت      10.000.000
شوخ  هاي شديد      100.000.000

اندازه گيري و ابزار سنجش: 

تعدادي از موارد مهم اندازه گيري مرتبط با کنترل آلودگي عبارتند از: تعداد ذرات، جريان و سرعت هوا، ميزان رطوبت، دما و تميزي سطوح تجهيزات، متريال فيزيکي، فيلترهاو انواع جريانات هواي داخل: 
مصالح ساختماني: 
بدون ترک، حفره، درز و خلل وفرج ، بوده  و به راحتي نيز تميز شود. 
در مقابل سايش و فرو رفتگي، پايدار و مقاوم باشد. 
توليد الکتريسيته ساکن نکند. 
از جنس آکوستيک و ضد انعکاس صدا باشد. 
توانايي انعکاس مقداري از نور را داشته باشد. 
قابليت جوش يا اتصال به قطعات ديگر را داشته باشد. 
در شکل و اندازه هاي مختلف قابل توليد و به کار گيري باشد.  
در برابر گرما و سرما پايدار باشد. 
عايق حرارتي باشد. 
آنتي باکتريال باشد. 

کف سازی کلینروم ها : 

هنگام راه رفتن، نيروي برشي به کف، اعمال مي شود و ذرات از کف، کنده مي شوند. به اين علت بايد براي جنس کف از موادي با عمر زياد و  مقاومت خوب در برابر سايش و شکستگي استفاده کرد. 
کناره اتاق پاک براي آنکه محل تجمع آلودگي نباشد و به راحتي تميز گردد، ماهيچه گذاري مي شود که کناره گردي را، پديد مي آورد. از ديگر مواد مناسب براي کف، پلي يورتان )Polyurethane( و رزيلي انت)Resilient( وينيلي است. اين مواد براي ديوار نيز قابل استفاده مي باشند. 

دیوارهای کلینروم ها : 

عدم تجمع غبار روي ديوار و امکان شستشوي آن مهم است. ديوار نبايد پوسته شود، يا به تدريج ذرات آن خرد شود و همچنين نبايد ناصاف باشد. اجناس مناسب براي ديوار آهن ضد زنگ)استنلس استيل(، وينيل، فورميکا، پوليکا و پوششي از اپوکسي مي باشد.اپوکسي در ديواره بهتر کارايي دارد تا کف.  
 
سقف های کلینروم ها : 

سقف معمولا تحت ضربه و سايش قرار نمي گيرد. و به همين جهت از مواد متنوعي مي توان استفاده کرد.، فرميکا، پوليکا، فايبرگلاس، و ورق استيل بعضي از اين مواد مي باشند. 

درب های کلینروم ها : 

از ناحيه ورودي به بعد، تمام سد هواها، رختکن و دوش هوا در اتاق پاک داراي در هستند و جهت باز شدن اين درها، به طرف ناحيه تميز تر)براي درهاي يکطرفه(، مي باشد. براي اين درها مي توان از يک دمپر که به طور خودکار در را مي بندد استفاده کرد. نکته ديگر اينکه، روي درها بايد پنجره شيشه خور نصب شود تا آن سوي در ديده شود.دربهاي به سمت خروج بايد به صورتي باشد که فشار هوا موجب بسته شدن درب گردد.  

پنجره ها در اتاقهای تمیز : 

پنجره بايد دو جداره و بسته باشد چون نور ناشي از تشعشع خورشيد حرارت موضعي در اتاق ايجاد مي کند، در مکان هايي که به تغييرات درجه حرارت حساس مي باشند، نبايد از پنجره استفاده کرد. 
همچنين در داخل کلين روم نبايد از پرده استفاده شود. 

تجهيزات اتاق پاک: 

 اين تجهيزات عبارتند از: دوش هوا، سد هوا، رختکن، سد کفش، زيرپايي، جعبه عبور، سد کفش و غيره. 

سد هوا: 

اتاق پاک نسبت به بيرون داراي فشار مثبت است و اين فشار بايد بعد از ورود و خروج نيز ثابت بماند. به همين جهت از  سد هوا که ديواره اي در مسير راه است استفاده مي شود. تعداد سد هوا، زماني که از يکي تجاوز کند، به ترتيب در دو سوي مسير قرار مي گيرد. موقعيت سد هوا، از در ورودي تا رختکن و در راهرو ورودي است.   

دوش هوا: 

در مسير ورود کارکنان به اتاق پاک ، دوش هوا قرار مي گيرد)شکل 1(. کارکنان در دو ناحيه، يکي قبل از ورود به رختکن و ديگري قبل از ورود به اتاق پاک ، از دوش هوا عبور مي کنند. اگر از يک دوش هوا استفاده شود، بايد آن را قبل از ورود به کلين روم قرار داد. ابعاد آن طوري است که در يک زمان، يک نفر داخل آن باشد.  
 
رختکن:  

همه کارکنان قبل از ورود به اتاق پاک ، بايد در رختکن لباس مخصوص بپوشند. در رختکن به تعداد کل کارکنان، کمد پيش بيني مي شود. روي هريک از کمدها شماره زده مي شود و هر شماره معرف يک فرد است. کسي نبايد از لباس ديگري استفاده کند. زمان تحويل لباس و مدت استفاده از آن بايد معين گردد تا در زمان مقرر، جهت شستشو به لباسشويي منتقل شود. 
در رختکن علاوه بر کمد، آينه و سد کفش نيز وجود دارد.  

سد کفش: 

سد کفش مشابه يک سکو است که ارتفاعي در حدود 30 سانتي متر دارد. فرد بعد از پوشيدن لباس و کلاه، روي سکو مي نشيند و بعد يک پاي خود را بلند کرده، روکش کفش را مي پوشد و اين پا را به آن طرف سکو مي گذارد. سپس اين کار را با پاي دوم مي کند و بعد بلند مي شود. بدين ترتيب ميان دو ناحيه تفکيک ايجاد مي شود  

زیر پایي: 

زيرپايي ورق چسبناکي است که در کف قرار دارد. هنگام عبور فرد از روي آن، تمام ذرات گرد و غبار و آلودگي که به کف کفش چسبيده است، به اين ورق چسبناک مي چسبد. بعد از چند بار عبور از روي آن، خود زير پايي به اندازه کافي آلود مي شود. به همين علت تعداد زيادي از اين ورق ها در کف بر روي هم قرار مي گيرند تا به محض آلوده شدن ورق رويي را جدا کرده و از ورق بعدي استفاده شود. ورق آلوده غير قابل شستشو و يکبار مصرف است . 

جعبه عبور: 

جهت انتقال ابزار و دستگاهها ، بدون ضرورت تردد افراد به داخل اتاق پاک ، از جعبه عبور استفاده مي شود. جعبه عبور يک قاب مکعبي شکل با دو در است)شکل2(. اين جعبه بين دو ناحيه قبل از رختکن و اتاق پاک قرار مي گيرد. ابزار قبل از ورود به اتاق پاک بايد تميز شود. 

گيشه: 

جهت گفتگوي مستقيم افراد بيرون و داخل اتاق پاک ، بدون ضرورت تردد افراد به داخل محيط، از گيشه استفاده مي شود. بهتر است حرفهاي غير ضروري هنگام کار زده نشود . 

تصفيه هوا: 

بهترين روش براي جلوگيري از ورود آلودگي هاي هوا در اتاق پاک، تصفيه هوااست. صافي بازده بالا )High Efficiency Particulate Air(HEPA) Filter( با بازده 99/97%در حذف ذرات بزرگتر از 3/ 0 µm   و صافي بازده بسيار بالا )Ultra Low Penetration Air(ULPA)(با بازده 99/99% تا 99/9999% براي ذرات 0/3 ميکرون و بالاتر موجود در هوا ساخته شدند.  
 
تقسيم بندي انواع جریان هوا: 

اتاق هاي پاک بر اساس جريان هواي به کار رفته در آنها به 4 نوع مختلف تقسيم مي شوند: 
Conventional ) اتاق پاک با جریان غير مستقيم هوا( : 
هوا از طريق فيلترهايي که در سقف تعبيه شده اند عبور مي کند، هواي تميز فيلتر شده با هواي اتاق مخلوط مي شود و سپس از دريچه هايي که در پايين ديوارها قرار دارد، خارج مي شود.  
 
(Unidirectional flow ) اتاق پاک با جریان مستقيم هوا : 

حجم هوا در اتاق هاي با جريان يکطرفه 10 تا 100 بار بزرگتر از اتاق هايي است که سيستم تهويه به صورت Conventional است، بنابراين بسيار گرانتر مي باشند. اين نوع جريان مستقيم هوا، با فلوي لامينار شناخته مي شود و براي اتاق هاي پاک با کلاس 1، 10 و 100 به کار مي رود. 
سرعت آن بين 0/3 و 0/45 m/s )60 تا 90 ft/min( در کل فضاي هوا مي باشد.  
 
جریان ترکيبي(Mixed flow ) : 

در جريان هواي ترکيبي، مي توان جريان هوا را به نحوي طراحي کرد که هوا از ديواره افقي وارد و از کف خارج شود. طراحي اين نوع، به دليل وجود ضروريات خاص صورت مي گيرد. 
نوع ديگري از جريان ترکيبي که براي ايجاد درجه تميزي بسيار بالا در يک اتاق، پيشنهاد شده 
است، ورود هواي 100%  تصفيه شده از سقف و يک ديوار است و خروج آن از کف و ديوار مقابل، آن هم بخشي از ديوار مقابل که دوش هوا و ورودي محسوب مي شود. 
          
Isolators or microenvironment اتاق ایزوله یا محيط با مناطق کوچک تميز: 

اين نوع از جريان هوا در اتاق پاک براي دستيابي به بالاترين سطح مقابله با آلودگي به کار مي رود. 
اتاق ايزوله داراي يک هواساز مستقيم است 
 
 
Cleanroom Monitoring : 

با توجه به استانداردهاي ارائه شده براي تقسيم بندي انواع کلين رومها و اهميت مانيتورينگ ذرات درون کلين روم، در ادامه براي تاييد حضور و يا عدم حضور ذرات زنده و  غير زنده، در مورد چگونگي مانيتورينگ کلين روم، صحبت مي شود 
1-مانيتور ذرات زنده 
2- مانينتور ذرات غيرزنده 

مانيتور ذرات زنده : 

يک ذره زنده، ذره اي است که شامل يک يا تعداد زيادي ميکروارگانيسم هاي زنده باشد. اين ها مي 
توانند بر روي sterility محصولات دارويي تاثير بگذارند و معمولا در رنج µm 2.0تا µm 30مي باشند. 

جهت این نوع مانیتورینگ دو روش مورد استفاده قرار مي گيرد: 

Settled plates : plates : اين روش براي اندازه گيري تعداد ميکروارگانيسم هاي موجود بر روي سطوح در يک دوره 
زماني استفاده مي شود. اين پليت ها در موقعيت هاي مناسب، در اطراف کلين روم قرار مي گيرند، بعد از چند ساعت جمع آوري شده ، انکوبه مي شوند و کلوني هاي به دست آمده، بر اساس منطقه سطحي که آنها جمع آوري شدند؛ به اضافه دوره زماني که نمونه ها به دست امدند، شمارش مي شوند 
Air samplers: براي نمونه گيري ميکروارگانيسم ها در هوا استفاده مي شود، حجم نمونه ها معمولا m3 or  1 استcfu/m3 . 

مانيتور ذرات غيرزنده: 

ذرات غير زنده با استفاده از particle counters مانيتور مي شوند . 

ذره شمار(Counter ) : 

وسيله اي است که امکان شناسايي و شمارش ذرات را فراهم مي کند )شکل 1( و براي ارزيابي و طبقه بندي يک کلين روم استفاده مي شود، تا اطمينان حاصل شود که عمليات تحت شرايط استاندارد ويژه آن کلاس از کلين روم، انجام مي شود. 
 
در کلين روم ها 3 فاز اندازه گيري براي particle counters وجود دارد: 

As-Built: يک اتاق کامل با همه تجهيزات، بدون اينکه توليد محصولي صورت گيرد و پرسنل حضور داشته باشند. 
At Rest : همه تجهيزات نصب شده اند و در حال کار مي باشند، اما هيچ پرسنلي حضور ندارد. 
Operational  : همه تجهيزات نصب شده و در حال کار مي باشند، همچنين پرسنل نيز حضور دارند و در حال انجام فعاليت مي باشند . 
          
 Humidity and Temperature control

بسياري از فرايندهايي که در کلين روم انجام مي شود به تغييرات درجه حرارت و رطوبت حساس مي باشند. کنترل درجه حرارت و رطوبت يک بخش ضروري براي هر کلين روم است. براي اندازه گيري درجه حرارت کلين روم از ترموکوبل و کنترلر دما استفاده مي شود . 

Cleanroom pressurization methodology : 

از عوامل ديگري که براي برقراري شرايط استاندارد کلين روم اجباري است، کنترل فشار مي باشد، و بدون اين مساله، کنترل دقيق و مکرر ديگر خصوصيات محيط، نمي تواند حفظ شود. 
  
قوانين کلي ايمني : 

خوردني ممنوع   
لباس کار   
دستکش 
شستن دستها  
عينک به جاي لنز تماسي از عينک استفاده کنيد 
کمکهاي اوليه در هنگام آسيب سريعا"  
گزارش تمامي حوادث و اتفاقات غير معمول  
راهروها، مسيرهاي رفت و آمد، پله ها و راههاي ورودي و خروجي ساختمان بايد هميشه باز باشند.  
 
قوانين عمومي کلين روم : 

پرسنل: 
بنابراين ضروري به نظر مي رسد که از توليد و انتقال حداقل آلودگي توسط فعاليتهاي افراد اطمينان حاصل کنيم. با اجراي دقيق قوانين، احتمال آلودگي محصول توليدي مي تواند به حداقل برسد. 
شرايط پوستي ، شرايط تنفسي ، افراد داراي آلرژي ، بهداشت فردي. 
استفاده از موادي مانند لوازم آرايشي ،اسپري هاي مو،پوليش ناخن يا مواد مشابه در کلين روم مجاز نمي باشد . 
آوردن ساعت مچي و انواع زيورآلات به صورت روتين به کلين روم مجاز نمي باشد . 
گفته مي شود افرادي که سيگار مي کشند نسبت به افراد نرمال غير سيگاري ذرات بيشتري از دهانشان توليد مي شود. بنابراين ضروري است تا افراد سيگاري در چند ساعت قبل از ورود به کلين روم سيگار نکشيده باشند.  
 
مواردي که اجازه ورود به کلين روم را ندارند: 

مواد غذايي، آشاميدني، شيريني و آدامس 
انواع لوازم آرايشي 
قوطي هاي کنسرو يا بطريها 
لوازم استعمال دخانيات 
راديو، سي دي پلير، واکمن، موبايل، پيجر و غيره 
روزنامه، مجله، کتاب و دستمال کاغذي 
کاغذها و خودکار هاي معمولي و غير اختصاصي کلين روم 
مداد ، پاک کن، ماژيک هاي لايت و لاک غلط گير 
کيف پول و مواردي مانند آن 
 
انتقال هوا : 

هميشه ورود و خروج پرسنل به کلين روم مي بايستي از منطقه تعويض لباس صورت گيرد. 
درها نمي بايستي باز گذاشته شوند 
درها نمي بايستي به سرعت باز يا بسته شوند زيرا هوا از يک منطقه به منطقه ديگري پمپ مي شوند. 
درها معمولا" به سمت داخل اتاق توليد باز مي شوند  
هنگام عبور از درها ي ناحيه ايرلاک، پرسنل مي بايستي قبل از عبور از در بعدي، از بسته شدن در اول اطمينان يابند.  
 
محلولهاي تميزکننده و ضدعفوني کننده هاي مورد استفاده در کلين روم 
 
ميزان فعاليت اد عفون  کننده هاي مايع     
اد عفون  کننده      غلظت     ميزان فعاليت 
گلوترآلدئيد     متغير     بالا 
پراکسيد هيدروژن      3-6%    بالا 
فرمالدئيد      1-8%    بالا 
کلرين دي اکسيد      متغير     بالا 
پارا استيک اسيد     متغير     بالا 
دکونکس     متغير     بالا 
ترکيبات کلرين      500-5000PPM    متوسط 
الکل) اتيل، ايزوپروپيل(      70%    متوسط 
فنل ها      0.5-3%    متوسط 
يدوفرها      40-10000PPM    متوسط 
ترکيبات آمونيو  چهارعنصري      0.1-0.2%    پايين 

مراحل ورود به  کلين روم 

1-تعويض لباسهاي اضافي 
 2- ساعت و انگشترمي بايستي در آورده شوندسيگار و فندک، کيف پول جيبي و ديگر اشياء گران قيمت نيز مي بايستي در جاي امن ذخيره شوند. 
3- مواد آرايشي را پاک کنيد  
4- کفش اختصاصي کلين روم  
5- دستها را شسته و سپس خشک نماييد 
6-در صورت وجود محوطه دوش هوا بهتر است در اين مرحله وارد آن شده تا آلودگي هاي اضافي تا حدي از بدن افراد برداشته شود 
 
توضیحات: 

لباسهاي رويي مخصوص کلين روم در اين منطقه پوشيده مي شوند يک کلاه، گان و پوشش کفش ....
استفاده از پاردي چسبناک 
سيستم شستشوي دستها 
  
ورودي کلين روم : 

اگر در منطقه مرزي نيمکت وجود داشته باشد مي بايستي از آن عبور کنيم 
اگر از دستکش هاي موقتي استفاده شده، در اين مرحله دستکش ها مي بايستي از دستها خارج شوند و در صورت نياز دستها مجددا" شسته يا ضدعفوني مي شوند 
لباس مي بايستي در آينه تمام قد چک شود تا از پوشيده شدن صحيح آن اطمينان حاصل شود.  
در صورت نياز عينک هاي محافظ پوشيده شوند 
نصب دوش هوا 
در اين مرحله پرسنل مي توانند با عبور از پادري ورودي کلين روم، وارد کلين روم شوند. 

جهت دریافت مشاوره در این خصوص فرم زیر را تکمیل نمائید: