انواع هواسازها در اتاق تمیز (Clean Room)

کلینروم ها محیط‌هایی هستن که به تغییر شرایط به شدت حساس هستند و نیازمند هستند با کنترل دقیق پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت، فشار و ذرات معلق هستند شرایط همیشه در حالت ایده آل باشد.
از اجزای کلیدی و بسیار مهم در این محیط‌ها، میتوان به هواساز (Air Handling Unit) اشاره کرد که وظیفه اصلی آن، تامین هوای تمیز و تنظیم شرایط محیطی مطابق استانداردهای سختگیرانه و الزامات خاص هر صنعت است.

انواع هواساز ها به اختصار عبارتند از:

1. هواسازهای معمولی (Conventional Air Handling Units)

هواسازهای معمولی به عنوان گزینه‌ای پایه‌ای برای کنترل پارامترهایی چون دما، رطوبت و فیلتراسیون اولیه در محیط‌های صنعتی و اتاق‌های تمیز با استانداردهای متوسط یا پایین استفاده می‌شوند. این نوع هواسازها بیشتر در اتاق‌های تمیز با کلاس‌های پایین‌ و در شرایطی که حساسیت به آلودگی ذرات معلق کمتر است، کاربرد دارند. اگرچه این هواسازها از ساختاری ساده و قابلیت‌های اولیه برخوردارند، اما در صورت نیاز می‌توان با افزودن فیلترهای پیشرفته‌تر مانند HEPA یا ULPA، آن‌ها را برای کاربردهای دقیق‌تر نیز مناسب‌سازی کرد تا بتوان این هواساز ها را ارتقا داده بتوان در اتاق تمیز هایی با حساسیت و کلاس بالا تر استفاده کرد.

2. هواسازهای هایژنیک (Hygienic AHUs)

هواسازهای هایژنیک عمدتا برای محیط‌هایی تولید شده‌اند که نیازمند به رعایت استانداردهای بسیار بالا هستند در مسائل بهداشتی و هواسازی هستند، از جمله این محیط ها میتوان به صنایع داروسازی، غذایی، بیمارستان‌ها و تجهیزات پزشکی اشاره کرد. این نوع هواسازها به دلیل دارا بودن ویژگی‌های منحصر به فرد برای کاربردهای حساس بسیار ایده‌آل و تضمین شده رفتار می‌کند. ویژگی های خاص این نوع از هواساز به اختصار شامل موارد ذیل است:

ضدزنگ بودن طراحی داخلی: مواد سازنده این هواسازها، اغلب از جنس استیل ضدزنگ (Stainless Steel) هستند تا از تجمع آلودگی، زنگ‌زدگی و رشد میکروب‌ها جلوگیری شود.

فیلتراسیون پیشرفته: این هواسازها مجهز به فیلترهای قدرتمند HEPA و ULPA هستند که قادرند ذرات معلق بسیار ریز با اندازه‌های حتی کمتر از 0.1 میکرون را به طور کامل حذف کنند تا محیط حساس دچار آلودگی نشود.

امکان شستشو و نگهداری آسان: طراحی اجزای داخلی هواسازها به نوعی است که تمیزکاری و شستشوی منظم را بدون دشواری امکان‌پذیر و حتی تسریع می‌سازد و از انباشت آلودگی‌ها و امکان به خطر افتادن محیط جلوگیری می‌کند.

3. هواسازهای با کنترل فشار (Pressure Controlled AHUs)

کنترل فشار در اتاق‌های تمیز از اهمیت بالایی برخوردار است و هواسازهایی با قابلیت تنظیم فشار، برای این محیط ها بسیار ایده‌آل است. این هواسازها بسته به نیاز محیط، قادر به ایجاد فشار مثبت یا منفی هستند تا بتواند فشار هوا را به حد ایده‌آلی برساند.

فشار مثبت: در مواردی که نیاز است از ورود ذرات و آلودگی‌های محیط بیرون به داخل اتاق تمیز جلوگیری شود، از فشار مثبت استفاده می‌شود. این ویژگی در محیط‌هایی که تولید محصولات حساس به آلودگی انجام می‌شود، ضروری است.

فشار منفی: در شرایطی که هدف جلوگیری از خروج آلودگی‌ها و مواد خطرناک به محیط بیرونی باشد، از فشار منفی استفاده می‌شود. این کاربرد در محیط‌هایی مانند آزمایشگاه‌های بیولوژیک و تولید مواد شیمیایی پرخطر بسیار رایج است.

4. هواسازهای ماژولار (Modular AHUs)

هواسازهای ماژولار تهیه و تولید شده‌اند تا بیشترین حد انعطاف‌پذیری را در طراحی و اجرای سیستم‌های تهویه مطبوع ارائه دهند. این هواسازها از ماژول‌های جداگانه و مختلف تشکیل شده‌اند که می‌توان آن‌ها را به راحتی جابجا، نصب و حتی در صورت نیاز ارتقا و تغییر داد. ویژگی‌های اصلی این نوع هواساز عبارتند از:

قابلیت تنظیم و تغییر برای نیازهای خاص: طراحی ماژولار امکان سفارشی‌سازی و شخصی سازی برای پروژه‌های مختلف را فراهم می‌کند.

مناسب برای فضاهای محدود: این هواسازها به دلیل طراحی فشرده و انعطاف‌پذیر، برای نصب در فضاهای کوچک یا محدود ایده‌آل هستند.

هزینه مقرون به صرفه: به دلیل ساختار ماژولار، هزینه نصب و نگهداری کاهش می‌یابد و امکان مدیریت بودجه را بهبود می‌بخشد.

5. هواسازهای یکپارچه (Packaged Clean Room AHUs)

هواسازهای یکپارچه به صورت یک واحد کامل طراحی و تولید می‌شوند که شامل تمامی اجزای لازم برای تهویه، فیلتراسیون و کنترل شرایط محیطی است. این هواسازها به دلیل طراحی خاص خود، دارای ویژگی‌های زیر هستند:

طراحی فشرده و کم‌حجم: این ویژگی باعث می‌شود که برای اتاق‌های تمیز کوچک یا پروژه‌های موقت مناسب باشند.

نصب و راه‌اندازی آسان: به دلیل یکپارچگی ساختاری، نصب و راه‌اندازی آن‌ها سریع و بدون نیاز به پیچیدگی‌های فنی انجام می‌شود.

هزینه بهره‌برداری کمتر: این نوع هواساز به دلیل کاهش قطعات اضافی، بهره‌وری انرژی بیشتری دارد و هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.

6. هواسازهای با بازیافت انرژی (Energy Recovery AHUs)

در عصر حاضر که بهره‌وری انرژی اهمیت روزافزونی پیدا کرده است، هواسازهای مجهز به سیستم بازیافت انرژی نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی ایفا می‌کنند. این سیستم‌ها با استفاده از مبدل‌های حرارتی، انرژی گرمایی یا سرمایی موجود در هوای خروجی را بازیابی کرده و برای پیش‌گرمایش یا پیش‌سرمایش هوای تازه ورودی استفاده می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا هزینه‌های انرژی به طور قابل توجهی کاهش یابد.

7. هواسازهای با جریان لامینار (Laminar Flow AHUs)
هواسازهای با جریان لامینار به گونه‌ای طراحی شده‌اند که جریان هوا را به صورت یکنواخت و مستقیم به داخل اتاق تمیز هدایت کنند. این ویژگی باعث کاهش تلاطم هوا و کنترل بهتر ذرات معلق می‌شود. کاربرد این نوع هواساز بیشتر در اتاق‌های تمیز با کلاس‌های بسیار بالا (مانند کلاس 1 یا 10) است که کنترل شدید بر آلودگی محیطی الزامی است.

انتخاب هواساز مناسب برای اتاق تمیز

انتخاب هواساز مناسب برای یک اتاق تمیز به عوامل متعددی بستگی دارد که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

کلاس تمیزی: هرچه کلاس تمیزی بالاتر باشد، نیاز به هواسازهایی با قابلیت فیلتراسیون پیشرفته‌تر و کنترل دقیق‌تر شرایط محیطی بیشتر خواهد بود.

نوع فعالیت انجام‌شده در اتاق تمیز: فرآیندهای حساس‌تر مانند تولید دارو یا تجهیزات نیمه‌رسانا نیازمند کنترل دقیق فشار، دما و رطوبت هستند.

بودجه پروژه: هزینه‌های نصب، نگهداری و مصرف انرژی باید با اهداف و بودجه پروژه تطابق داشته باشد.

محدودیت فضا: در فضاهای کوچک یا محدود، استفاده از هواسازهای ماژولار یا یکپارچه می‌تواند گزینه‌ای عملی و موثر باشد.


هواسازها به عنوان قلب تپنده اتاق‌های تمیز، نقشی حیاتی در تامین و حفظ شرایط محیطی مطلوب ایفا می‌کنند. انتخاب صحیح نوع هواساز می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کیفیت فرآیندها، بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی داشته باشد. برای اطمینان از عملکرد بهینه و بلندمدت، مشاوره با کارشناسان مجرب و توجه به استانداردهای طراحی، نصب و نگهداری از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده از هواساز مناسب نه تنها به تضمین کیفیت محصولات تولیدی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند پایداری و بهره‌وری انرژی را نیز بهبود بخشد.